________________
૨૦]
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
છું; પરદ્રવ્ય, પરભાવ, પુણ્ય, પાપ, રાગ, દ્વેષનો અકર્તા-અભોક્તા છું. તે ભૂલીને મન, વાણી, દેહાદિની ક્રિયા હું કરું છું, એના આધારે ધર્મ થશે-એમ માનનારા બાલચાલ એટલે બાળક્રીડા કરનારા છે, અજ્ઞાની છે. બીજો વર્ગ શુદ્ધ જ્ઞાનીનો છે. વચ્છેદે વિવેક વિના શાસ્ત્રના શબ્દો ધારી રાખે કે આત્મા સિદ્ધ જેવો છે, અકર્તા-અભોક્તા છે. પણ એના વિચાર કરે નહીં અને ખાલી પંડિતાઈની વાતો કરી પોતાને જ્ઞાનીપણું છે એમ માને. વળી અંતરંગ વૈરાગ્ય, ઉપશમ નહિ, ક્રોધ, માન, માયા, લોભ, મોહભાવ ટાળવાનો પુરુષાર્થ નહિ, અશુભ પરિણામનો ત્યાગ નહિ; માન, અપમાન, રાગ, દ્વેષની ઓછાશ નહિ અને આત્મા વીતરાગ છે એમ કહેવું એ શું યોગ્ય છે? તેવા જીવો વિષયભોગમાં લોલુપતા અને તૃષ્ણાપૂર્વક વર્તે છે. તેને આત્મા ચૈત્યપ્રભુની જાગૃતિનો પ્રેમ નથી-આદર નથી. જ્યાં જરા અપમાન થાય, નિંદા થાય કે પ્રતિકૂળતા આવે ત્યાં જે સમભાવ રાખે નહિ તેણે આત્માને જાણ્યું નથી.”
બાહ્ય ક્રિયામાં રાચતા, અંતર્ભેદ ન કાંઈ; જ્ઞાનમાર્ગ નિષેધતા, તેહ ક્રિયાજડ આઈ. ૪
જે જીવ બાહ્યક્રિયામાં જોડાઈને એટલે કે પોતાને શરીર તથા શરીરની ક્રિયાનો કર્તા માનીને, આત્મા અને શરીર વચ્ચે ભેદ કરતો નથી તથા જ્ઞાનમાર્ગનો નિષેધ કરે છે અર્થાત્ એમ માને છે કે, જ્ઞાન તો જીવનમાં ઉતારવા માટે હોય છે અને હું તો જ્ઞાન વિના પણ
