________________
ભૂમિકા
કરે છે. કારણ કે આત્માના દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય સહિત નિજસ્વરૂપનો બુદ્ધિગમ્ય નિર્ણય થયા વિના તો, આત્માનુભવ અસંભવ છે.
સમયસારમાં પણ કહ્યું છે કે – આગમના સેવનથી, યુક્તિના આલંબનથી તથા પરાપર ગુરુના ઉપદેશથી આત્માના સ્વરૂપને જાણવું તે આત્માનુભવની વિધિ છે. અનેક ગ્રંથોને આત્માનુભવ વિના જાણતો તથા લખતો હોવા છતાં જ્ઞાની તત્ત્વ પ્રરૂપણાને નહીં સમજવાને લીધે અજ્ઞાની જ રહી જાય છે. આત્મજ્ઞાન વિના માત્ર ક્ષયોપશમ જ્ઞાનનો સાગર હોવો ખારા દરિયા સમાન છે, જ્યારે આત્માનુભવીનું જ્ઞાન ક્ષીરસમુદ્ર સમાન છે. અનેક ગ્રંથોને વાંચીને, યાદ કરીને, ભણી-ભણાવીને પણ જીવ અજ્ઞાનીનો અજ્ઞાની જ રહી જાય છે, તેનું એક માત્ર કારણ એકાંત દષ્ટિ છે. અજ્ઞાનીમાં એ કળા હોતી નથી કે જ્ઞાનીના દરેક વચનોને જાણીને નમ્ર વિવક્ષાથી સમજે. હા, એમ બની શકે કે તે નય સંબંધી જાણકાર હોય પરંતુનયવિવક્ષાને સમજ્યો હોતો નથી. તે નય સંબંધી કથનીમાં પ્રવીણ છે પણ કરણીમાં નહિ.
પરંતુ એ વાત ક્યારે પણ ન ભૂલવી જોઈએ કે ફક્ત બુદ્ધિગમ્ય નિર્ણયનું નામ જ આત્માનુભવ નથી, પ્રારંભિક ભૂમિકામાં તો બુદ્ધિગમ્ય અભ્યાસ અને નિર્ણય તો થવો જ જોઈએ. આમ, આત્માના સ્વરૂપનો નિર્ણય કરવા માટે આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર અત્યંત ઉપયોગી ગ્રંથ છે. આ ગ્રંથના કુલ ૧૪૨ પદમાં સદ્ગુરુનો મહિમા, મતાર્થી તથા આત્માર્થી જીવના લક્ષણો તથા છ પદ દ્વારા આત્મપ્રાપ્તિનો