________________
૪૨૨]
| [આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
ઉપાય બતાવતું શાસ્ત્ર એટલે આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર. સિદ્ધ પદના સાધક સદ્ગુરુ હોવાથી આત્મા પોતે સદ્ગુરુ છે. આમ, આત્મા એટલે ગુરુ, સિદ્ધ પરમાત્મા એટલે દેવ, દેવ, શાસ્ત્ર અને ગુરુનો સમન્વય પણ ગ્રંથના શીર્ષક દ્વારા પ્રતીત થાય છે.
આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્રનો અભ્યાસ કરીને, જો આત્માની અનુભૂતિ ન થાય તો આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્રનું અધ્યયન પરિણમન પામ્યું નથી એમ સમજવું જોઈએ પરંતુ તેનાથી નિરાશ થઈ જવાની કોઈ જરૂર નથી. મોક્ષમાર્ગની પ્રાપ્તિમાં ધ્યેયનો નિર્ણય થવો તે પણ ખુબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર, માત્ર ધ્યેયનો નિર્ણય જ નહિ પરંતુ ધ્યાતા અને ધ્યાનનો નિર્ણય થવામાં પણ નિમિત્ત બને છે.
સરળ ભાષા અને સુગમ શૈલીથી રચાયેલા આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્રમાં ભાવ અત્યંત ગહન છે. શબ્દમાં છુપાયેલા માર્મિકભાવોને સમજવા માટે બુદ્ધિની તીક્ષ્ણતા તથા ઉપયોગની સુક્ષ્મતાનું હોવું અનિવાર્ય છે. જેનદર્શનના ગ્રંથોમાં પ્રયુક્ત થતા શાસ્ત્રીય શબ્દોનું યથાર્થ જ્ઞાન નહિ હોવાથી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્રનો અર્થ જીવ પોતાની મતિ કલ્પનાથી ઉલટી રીતે ગ્રહણ કરી લે છે. જે જીવને ચારગતિ, પાંચ પરમેષ્ઠિ, છે દ્રવ્ય, સાત તત્ત્વ, આઠ કર્મ તથા નવ પદાર્થનું સામાન્યજ્ઞાન પણ હોતું નથી તે આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્રના કાવ્યોના ઊંડાણ સુધી પહોંચી શકતો નથી. કૃપાળુદેવના મહિમાભાવના કારણે તથા આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્રની પ્રસિદ્ધિના લીધે લોકોને આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્રનો અભ્યાસ કરવાની રુચિ વધુ થાય છે પરંતુ એ તો સ્કૂલે જતાં પહેલાં કોલેજે જવા જેવું થશે. તેવી જ રીતે કેટલાય લોકો આચાર્ય કુંદકુંદદેવ દ્વારા
