________________
ગાથા-૧૦૩]
[૩૦૯
અભાવ થાય છે. આમ, શ્રદ્ધા તથા ચારિત્ર ગુણની શુદ્ધ પર્યાયમાં બાધકરૂપ એવા મોહનીય કર્મને, સંસારનું કારણ કર્યું છે, પણ જ્ઞાનાવરણીય કર્મને સંસાર પરિભ્રમણનું કારણ કહ્યું નથી. કારણ કે, ક્ષયોપશમજ્ઞાન ઓછું હોય કે વધુ હોય, મોક્ષમાર્ગમાં જ્ઞાનની પ્રધાનતા નથી. દ્રવ્યલિંગી મુનિરાજ અગ્યાર અંગ તથા નવ પૂર્વના જ્ઞાની હોવા છતાં મિથ્યાદિષ્ટ રહી જાય છે, જ્યારે ચકલીને આત્મા વગેરે સાત તત્વના નામે પણ આવડતા ન હોય તો પણ સમ્યગ્દષ્ટિ થઈ શકે છે. આમ, ક્ષયોપશમશાન અને આત્મજ્ઞાન બંને ભિન્નભિન્ન વસ્તુ છે.
શ્રદ્ધાનની મુખ્યતાથી એમ કહ્યું છે કે “હંત મૂનો ઘો' અર્થાત્ સમ્યગ્દર્શન ધર્મનું મૂળ છે તથા ચારિત્રની મુખ્યતાથી “વરિત વસ્તુ ઘો' અર્થાત્ ચારિત્ર જ ખરો ધર્મ છે. સદ્ગુરુ પોતે મોક્ષમાર્ગી છે, તેથી મોક્ષમાર્ગ વિશે નિઃશંકતાથી આત્મજ્ઞાન અને વીતરાગતા પર વિશેષ મહત્વ આપે છે. અનુભવીનો અનુભવ, પ્રમાણ હોવાથી અનુભવપૂર્વક બતાવેલા ઉપદેશનો પણ સ્વીકાર કરવો જોઈએ.
આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર માત્ર શુદ્ધ આત્માની સિદ્ધિ જ નહિ પણ કર્મની સિદ્ધિ તથા તેના સ્વરૂપ અને ભેદ વિશે પણ સમજણ આપે છે. આમ, અહીં દ્રવ્યાનુયોગ સાથે કરણાનુયોગનો પણ સમન્વય કરવામાં આવ્યો છે.