________________
ગાથા-૯૪]
–
[૨૮૯
કઈ જાતિમાં મોક્ષ છે, કયા વેષમાં મોક્ષ;
એનો નિશ્ચય ન બને, ઘણાં ભેદ એ દોષ. ૯૪ શિષ્યને શંકા છે કે કઈ જાતિથી મોક્ષ થાય તથા વેશથી મોક્ષ થાય? જ્યાં સુધી તેનો નિશ્ચય ન થાય ત્યાં સુધી ઘણાં ભેદ ઉત્પન્ન થાય છે, જે દોષરૂપ છે. વર્તમાનમાં અનેક જીવ મુનિદશા ધારણ કરીને પણ જાતિ અને વેશ છોડતા નથી, તેથી શિષ્યને મોક્ષમાર્ગનું સત્ય સ્વરૂપ સમજવાની ઉત્કંઠા થવી યોગ્ય જ છે. દીક્ષા લીધા પછી પણ પોતાને જેન માને તે પણ સાચા સાધુ નથી. કારણ કે આત્મજ્ઞાની મુનિ પોતાને જેન નહિ પણ મનુષ્ય કે મુનિ પણ માનતા નથી. તેઓ શ્રદ્ધાનમાં તો પોતાને ત્રિકાળી ધ્રુવ ભગવાન આત્મા જ માને છે. મોક્ષ મેળવવા માટે શરીર કઈ જાતિમાં જન્મેલું હોવું જોઈએ તથા શરીરના સંયોગોમાં મુખ્યરૂપે વેશ કેવો હોવો જોઈએ; તેવા પ્રકારની શંકાને શિષ્યએ સંક્ષેપમાં પૂછી છે કે કઈ જાતિમાં તથા ક્યા વેશથી મોક્ષ થાય છે?
આ ગ્રંથની રચના થઈ હશે ત્યારે પણ કુળધારી ગુરુ તથા વેશધારી સાધુને પૂજવાની પરંપરા ચાલતી હશે. જેના કારણે શિષ્યને મોક્ષમાર્ગના સંદર્ભમાં જાતિ તથા વેશ સંબંધી પ્રશ્ન ઉઠ્યો છે. આ જગતમાં કોઈ શ્વેતાંબર તો કોઈ પીતાંબર વેશ ધારણ કરવાને મોક્ષમાર્ગ માને છે. કઈ નિશ્ચિત જાતિમાં જન્મ લેવાથી મોક્ષ પામી શકાય? જો કે વર્તમાનકાળમાં જાતિ સંબંધી ભેદભાવ ઓછો થઈ રહ્યો છે અને ટૂંકા કપડાં પહેરવાનું પણ પ્રારંભ થઈ ગયું છે. એક દિવસ એવો પણ આવશે જ્યારે જાતિના કોઈ ભેદ નહિ હોય અને