________________
૨૦૦]
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
જેનો અમુક કાળે વિયોગ થવાનો હોય. સંયોગ એ વિયોગપૂર્વક જ હોય છે. એક વાત એ પણ છે કે, જેને સંયોગ કહેવામાં આવે છે, તે સંયોગ પોતાનાથી સર્વથા જુદાં છે. શરીર એ આત્માનો સંયોગ છે એનો અર્થ એમ થયો કે શરીર એ આત્મા નથી, કારણ કે, સંયોગ એ સંયોગીથી ભિન્ન થાય છે. આજે જે શરીર છે તેમાંના અનંત પરમાણું આવતીકાલે આ શરીર સાથે નહિ રહે. તથા શરીરથી જુદાં અનંત પરમાણુંનો શરીર સાથે નવીન સંયોગ થશે.
જે શરીરને અજ્ઞાની પોતાનું માને છે, તે શરીર જડ છે, માત્ર સંયોગ થવાથી જો જગતના પદાર્થો પોતાના થઈ જતાં હોય તો આખું જગત પોતાનું થઈ ગયું હોત કારણ કે આત્મા અનાદિકાળથી આ લોકના સમસ્ત પરમાણુંના સંયોગરૂપે રહી ચૂક્યો છે. આત્માને આ દેહનો સંયોગ દુઃખી કરતો નથી. માત્ર આ દેહનો જ નહિ, પણ જગતના કોઈ પણ દ્રવ્યનો સંયોગ આત્માના સુખ-દુઃખનું કારણ હોતો નથી. સંયોગોમાં મોહ-રાગ-દ્વેષરૂપ વિકારીભાવ કરી આત્મા પોતાને સુખી-દુઃખી માને છે. જો સંયોગ સુખ-દુઃખનું કારણ હોય તો ગાડીને પેટ્રોલના સંયોગથી સુખ કે દુઃખ થવું જોઈએ. કોઈ એમ કહે કે, ગાડી તો જડ છે, તેથી તેને સંયોગથી સુખ-દુઃખ કેવી રીતે થાય ? હા, તેની વાત સાચી છે. પરંતુ સિદ્ધભગવાનને અનંત નિગોદિયા જીવનો સંયોગ છે,તેમ છતાં તેમને કોઈ પણ સંયોગોથી સુખ-દુઃખ ઉત્પન્ન થતાં નથી. કારણ કે, તેઓ પૂર્ણ વીતરાગી અને સર્વજ્ઞ દશાને પ્રાપ્ત થયા છે. આમ, સંયોગ સુખ-દુઃખનું કારણ નથી પરંતુ સંયોગને સાથી માનીને જીવ પોતે જ સુખી-દુઃખી થાય છે.
