________________
નાશ-૧૦]
[૧૬૩
ભાસ્યો દેહાધ્યાસથી, આત્મા દેહ સમાન; પણ તે બંને ભિન્ન છે, જૅમ અસિ ને માન. ૫o
અજ્ઞાનીને આત્મા અને શર્રીરનું ભેદજ્ઞાન ન થવાનું કારણ બતાવતાં કહે છે કે, શરીર સાથે એકત્વબુદ્ધિ હોવાથી આત્મા અને દેહ એક સમાન લાગે છે અને અજ્ઞાની એક સમાન માને છે. પરંતુ તે બંને તલવાર અને માનની માફક જુદાં-જુદાં છે. અનાદિકાળથી આજ સુધી, એક સભ્ય માટે પણ આત્મા અને શરીરનો સંયોગ છૂટ્યો હોય, તેમ બન્યું નથી. એક શરીર છોડીને બીજા શરીરને ધારણ કરે તેના પહેલા વચ્ચેના સમયની આત્માની અવસ્થાને વિગ્રહગતિ કહેવાય છે. આત્મા વિગ્રહગતિમાં પણ સૂમ એવાં તેજસ અને કાશ્મણ શરીરને છોડતો નથી. આમ, સંસારી આત્મા નિરંતર શરીર સાથે હોવા છતાં શરીરથી જુદો છે. આત્મા અને શરીર આકાશના એક જ પ્રદેશ પર રહેતા હોવાથી, તે બંનેને એકક્ષેત્રાવગાહી કહેવાય છે. આત્મા અને શરીર એક જ આકાશ પ્રદેશ પર રહેતા હોવા છતાં, તે બંનેના લક્ષણો જુદાં-જુદાં છે. આત્મા જ્ઞાનમય છે તથા શરીર જડ છે. ખરેખર મૃતદેહ અને જીવિત દેહ એમ બંને શરીર વચ્ચે કોઈ અંતર નથી કારણ કે મૃતદેહ હોય કે જીવિતદેહ હોય, સ્વભાવથી તો પુગલ પરમાણુંના સમૂહરૂપ જ છે. પુદ્ગલમય હોવાથી બંને શરીર જડ છે. પોતે પોતાના સ્વભાવને છોડતો નહિ થકો હંમેશાં નિત્ય જ્ઞાનમય જ રહે છે. આજ સુધી અજ્ઞાનીએ આત્માને જાણ્યો નથી અને શરીરને પણ જાણ્યું નથી. જો આત્માને સાચા સ્વરૂપે જાણ્યો હોત તો, તેમાં એક્ત કરીને પોતાને
