________________
ગાથા-૪૬]
[૧૫૫
કલાસરૂમમાં ઉભો રાખવામાં આવે છે. અર્થાત્ આત્માના જ્ઞાન તથા અજ્ઞાનનું ફળ પણ શરીરના માધ્યમથી જ ભોગવવામાં આવે છે. આમ અજ્ઞાનીને આત્માના લક્ષણોનું જ્ઞાન નહિ હોવાથી, શરીરને જ આત્મા માને છે. દેહ છૂટી જવો, ઈન્દ્રિયો મૃત થઈ જવી તથા પ્રાણ પંખેરૂ ઉડી જવા, આવા શબ્દોનો મરણ માટે પ્રયોગ કરવામાં આવે છે. આમ દેહ, ઈન્દ્રિય અને પ્રાણને જ આત્મા સમજી લેવામાં આવે છે, તેથી તેની સ્પષ્ટતાના લક્ષ્ય આત્માના અસ્તિત્વ વિષે, શિષ્યએ શંકા વ્યક્ત કરી છે. ૦ પૂ. ગુરુદેવશ્રી કાનજી સ્વામીએ કરેલ પ્રસ્તુત ગાથા સંબંધી
ભાવોદ્દઘાટનના અંશો આ પ્રમાણે છે.
“કહે છે કે, પ્રભુ ! આ દેહ અને ઈન્દ્રિયની ચેષ્ટા ઉપરથી જણાય છે તેથી એના વડે જ જાણપણું છે, માટે અમને દેહ અને ઈન્દ્રિયોથી આત્મા જુદો માનવો મિથ્યા લાગે છે. પ્રશ્ન કરનાર નિર્માની છે. મારી ભૂલ સભામાં ઉઘાડી થશે અને માન જશે, એમ માન રાખ્યા વિના ખુલ્લા હૃદયથી મુમુક્ષુએ પ્રશ્ન કરવા જોઈએ. જેમ પરદેશી રાજાએ શ્રીકેશી ભગવાન પાસે પ્રશ્નો કર્યા હતા, તેમ તદન માન મૂકીને ખુલાસા પૂછવા જોઈએ. તેણે એમ નહોતું માન્યું કે મારી પ્રજા અને પ્રધાનો વચ્ચે હું આમ પૂછીશ તો મારી હીણપ કહેવાશે; પણ બાળકની જેમ માનની દરકાર નહિ કરતાં, સમજવાની રુચિ કરી તો અંતરની ભ્રાન્તિ ટાળવાનો પ્રસંગ મળ્યો. માટે શ્રીમદ્દનું કહેવું છે કે, પ્રશ્ન કરનારે પ્રશ્ન કરતાં શંકાને ગોપવવી નહિ અને વિનયસહિત બેધડક સ્પષ્ટપણે પ્રશ્નો પૂછી પોતાને એવી દષ્ટિ
