________________
ગાથા-૪૦].
– [૧૩૯
વગેરે ગુણ આત્માના અભિન અંશ હોવાથી એક પર્યાયની ભૂલનું ફળ આત્મા ભોગવે છે અને જન્મ-મરણ કરી દુઃખી થાય છે. દુઃખ જ મોટો રોગ છે. અજ્ઞાનથી દુઃખ થાય છે તેથી અજ્ઞાન જ દુઃખનું મૂળ કારણ છે અને સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રની એકતારૂપ મોક્ષમાર્ગ દુઃખરૂપી બિમારીનો ઉપાય છે. આમ પોતાના દુઃખનું કારણ પોતે છે અને દુઃખ દૂર કરવાનું કારણ પણ પોતે જ છે. તેથી પોતાના સુખ-દુઃખનો આધાર કોઈ પરદ્રવ્ય છે જ નહિ.
આમ જીવ પોતાની ભૂલ સ્વીકારી, તેને દૂર કરી આત્માર્થીપણું પ્રગટ ન કરે, ત્યાં સુધી મોક્ષમાર્ગ પર ચાલી શકે નહિ અને તેનું દુઃખ પણ મટી શકે નહિ.
આવે જ્યાં એવી દશા, સદ્ગુરુબોધ સુહાય; તે બોઘે સુવિચારણા, ત્યાં પ્રગટે સુખદાય. ૪૦
આત્માર્થી જીવને સદ્ગુરુનો બોધ રુચે છે તેથી આત્માર્થીની દશા પણ મિથ્યાદષ્ટીમાં સદ્ગણોની દષ્ટિએ મોખરે છે. અનાદિકાલીન મિથ્યાત્વભાવ સહિત દરેક મિથ્યાદી પ્રથમ ગુણસ્થાનવર્તી જ હોય છે. પરંતુ તેમાં પણ કોઈક જીવ નિકટભવ્ય હોય છે. આત્માર્થીપણું પ્રગટ થવાથી આત્મજ્ઞાન નજીક છે અથવા એમ પણ કહેવાય કે આત્મજ્ઞાનથી નિકટ જીવમાં આત્માર્થીના લક્ષણો જોવામાં આવે છે. સરુનો બોધ રુચ્યો હોય, તેને જગતના પંચેન્દ્રિય વિષયભોગો ન રુચે. સદ્ગુરુ બોધ આપે ત્યારે તેને ઊંઘ, કંટાળો, આળસ, બગાસા ન આવે. જેવી રીતે રુચતા ભોગો ભોગવતી વખતે