________________
ગાથા-૩૯]
[૧૩૭
વ્યક્તિ એકવાર વિચાર કરે છે. જવું કે નહિ? ત્યારે જ્ઞાની કહે છે, તને વગર મહેનતે મોક્ષ આપીએ છીએ, તો પણ તું વિચારવાનો સમય માંગે છે; તો મહેનત કરીને મોક્ષ તો ક્યારે પ્રાપ્ત કરીશ? ખરેખરતો આ રીતે કોઈના લઈ જવાથી પુરુષાર્થ વિના મોક્ષ મળતો નથી પરંતુ આ તો જીવને ભવભ્રમણનો થાક કેવો લાગ્યો છે એ જાણવા ગુરુએ તેની કસોટી કરી હતી. આત્માર્થી જીવ રવદયાના લક્ષ્ય પરદયા કરે છે. આત્માર્થી જીવને પરજીવોની રક્ષાનો ભાવ આવવો જોઈએ. આવવો જોઈએ નહિ, પણ આવતો જ હોય છે. ભૂખ્યા કે તરસ્યાને જોઈને તેને ખાવા-પીવાનું આપવું એવો ઉપદેશ તો જગતમાં સર્વત્ર મળતો હોય છે, પરંતુ જૈનદર્શનની વિશેષતા એ છે કે તમે જેને જમવાનું આપ્યું તેનું અભિમાન નહિ કરો કારણ કે તેને જમવાનું મળ્યું, એમાં તેનું પણ એટલું પુણ્ય ખર્ચાયું છે. આમ, દયા પાળીને પણ તેમાં કવન કરવું, તે આત્માર્થીનું લક્ષણ છે.
દશાન એવી જ્યાં સુધી, જીવલહે નહિ જોગ; મોક્ષમાર્ગ પામે નહીં, મટે ન અંતર રોગ. ૩૯ આત્માપણું પ્રગટ થયા વિના આત્મજ્ઞાન થતું નથી તેથી આત્માર્થીપણું પ્રગટ કરવા માટે કૃપાળુદેવ પ્રેરણા આપે છે. દરેક જીવની પોતાની કોઈક નિશ્ચિત દશા હોય છે. એવો કોઈ જીવ નથી કે જેની કોઈ દશા ન હોય, એટલું જ નહિ દરેક અજીવ દ્રવ્યોની પણ પોત-પોતાનીદશા હોય છે. સંસારી જીવની દશાને ગુણસ્થાન કહેવાય છે. તેથી નિગોદિયા જીવથી અરિહંત ભગવાન સુધીના જીવને
