________________
૧૩૨].
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
છે, તે અટકવાની નથી. ચેતન્ય જ્ઞાતા તો એ બાહ્ય ક્રિયાનો અકર્તા છે, દેહાદિની ક્રિયા થાય તેને જાણે છે. જ્ઞાની પુણયપરિણામને પોતાના માનતા નથી, ઉદયકર્મનું ફળ જાણે છે. શુભરાગ-દયાના પરિણામ થઈ જાય, તેનું જ્ઞાનીને સ્વામીપણું નથી એટલે કે તેમાં મારાપણું નથી. શુભરાગને પોતાનો સ્વભાવ માન્યો નથી, તેથી તેમાં કર્તાપણું નથી. એ પરભાવ છે, જડભાવ છે, સર્વથા હેય છે; છતાં જ્ઞાની ધર્માત્મા જ્યાં લગી નીચલી ભૂમિકામાં છે, ત્યાં લગી સમ્યગુ અભિપ્રાય સહિત અરાગી તત્ત્વદષ્ટિના ભાનપૂર્વક દયા, દાનાદિ શુભ જોગ તેને થઈ જાય છે, પણ તેને શ્રદ્ધામાં હેય જાણે છે.”
એમ વિચારી અંતરે, શોધે સદગુરુ યોગ; કામ એક આત્માર્થનું, બીજો નહિ મનરોગ. ૩૭
આ કાળમાં સદ્ગુરુના યોગ વિના પરમાર્થ સમજવો અઘરો છે, એવો અંતરંગમાં વિચાર કરી જીવે સદ્ગુરુની શોધ કરવી જોઈએ. સદ્ગુરુ બે પ્રકારના હોય છે. (૧) આત્મજ્ઞાની સાધુ (૨) આત્મજ્ઞાની ગૃહસ્થ.
આત્મજ્ઞાની સાધુ ત્રણ કષાય ચોકડીના અભાવપૂર્વક સકલચારિત્રના ધણી છઠ્ઠા-સાતમા ગુણસ્થાને ઝુલનારા હોય છે. છઠ્ઠા ગુણસ્થાનવર્તી સાધુ અલગ અને સાતમા ગુણસ્થાનવર્તી સાધુ અલગ એમ સાધુ બે પ્રકારના હોતા નથી. એક જ સાધુની બે અવસ્થા હોય છે. એક જ સાધુ છઠ્ઠા અને સાતમા ગુણસ્થાનની દશામાં હોય