________________
ગાથા-૩૧].
તેથી કહ્યું છે કે –
તું નાનો હું મોટો, એવો ખ્યાલ જગતનો ખોટો, બારાજળનો દરિયો ભરિયો, મીઠા જળનો લોટો; તરસ્યાને તો દરિયાથીયે, લોટો લાગે મોટો,
નાના છોડે ખીલ ઉઠે, કેવો સુંદર ગુલાબ ગોટો. સાર એ છે કે જે બાહ્ય સાધનોના લીધે અજ્ઞાની, પોતાને નાનો અને મોટો માને છે, તે બાહ્ય સાધનોનો આત્મા સાથે વાસ્તવિક સંબંધ નથી. અનુકૂળ તથા પ્રતિકૂળ સંયોગોની પ્રાપ્તિ તો, કર્મના ઉદયથી થાય છે. કર્મનો ઉદય તો ક્ષણિક છે તેથી તે બધા સંયોગો પણ ક્ષણિક છે; આમ વિચારી સંયોગોથી પોતાને નાનો કે મોટો ન માનવો જોઈએ.
ચારગતિના સમૂહરૂપ આ સંસારમાં પરિભ્રમણ કરવું, એ જીવનો વિભાવ છે. તે પરિભ્રમણનો આધાર માન કષાય છે. પરિભ્રમણ ટાળવાનો માર્ગ બતાવનાર સદ્ગુરુ પાસે પણ આ જીવ તીવ્ર માન કષાય લઈને ગયો અને સદ્ગુરુના મર્મને સમજી શક્યો નહિ. જૈનદર્શનની એ વિશેષતા છે કે, અનુકૂળ સંયોગોથી પોતાને મોટો માનવો એ તો માન છે જ. સાથે-સાથે પ્રતિકૂળ સંયોગોથી પોતાને નાનો માનવી એ પણ માને છે. ધન દોલતથી પોતાને મોટો કે ધન દોલત ન હોવાથી પોતાને નાનો માનવો એ અભિમાન છે. જ્ઞાની ગમે એવા સંયોગોમાં પણ પોતાને સુખી કે દુઃખી માનતા નથી.
ધનથી પોતાને મહાન માનતો જીવ દાન પણ આપે છે. ધન
