________________
૧૦૬].
આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
વતને લીધે પોતાને મહાન પણ માને છે. આમ, શરીરની ક્રિયાને પોતાની ક્રિયા માની શ્રદ્ધાન સંબંધી તથા તેના કારણે અભિમાન કરી, ચારિત્ર સંબંધી ભૂલ કરે છે. ખાસ વાત તો એ છે કે, તે પોતાના અપરાધને દોષરૂપે સ્વીકારતો નથી. વળી, તે શુભક્રિયાને ધર્મરૂપે માને છે. પોતે અપરાધી હોવા છતાં પોતાને ધર્મી માને છે.
વૃત્તિનો સંબંધ આત્માના ભાવ સાથે છે અને વ્રતનો સંબંધ શરીરની ક્રિયા સાથે છે એમ સમજવું. મતાર્થી સ્વ-પરને નહિ જાણતો હોવાથી વૃત્તિના સ્વરૂપને પણ સમજતો નથી અને ઉપવાસ વગેરે વ્રત કરીને અભિમાન કરે છે. તેના અભિમાનની ઝલક આ પ્રમાણે છે.
પર્યુષણ મહાપર્વમાં વ્રત કરવાવાળાની કોઈ કમી હોતી નથી પરંતુ અંતિમ દિવસે પારણાંના સમયે સગાં-વ્હાલા અને સંબંધીને જાણ કરવાનું પણ કોઈ ભૂલતા નથી. વ્રત કરવું એ સારી વાત છે, પણ વ્રતનું પ્રદર્શન કરવું, લોકોમાં પ્રસિદ્ધિ મેળવવા આખા સમાજમાં જાણ કરવી, એ અભિમાનનું જ સૂચક હોવાથી પ્રસિદ્ધિનો મોહ સારો નથી. આ કળિયુગમાં તો હવે મોટા ભાગે સ્વાર્થની સિદ્ધિ અર્થે જ ઉપવાસ કરવામાં આવે છે, સમાજમાં પોતાને ધર્મી બતાવવા ઉપવાસ કરે છે.
ઘણાં લોકો તો એમ કહે છે કે, જો તમારા દીકરા-દીકરીના લગ્ન માટે તેને યોગ્ય પાત્ર ન મળતું હોય તો તે દીકરા-દીકરીને અઢાઈ કરવાનું કહો. અઢાઈ કરશે તો સમાજમાં પ્રખ્યાત થશે કે, આ દીકરો-દીકરી ધર્મી છે. તપ કરવાની સાથે પોતાનું કાર્ય પણ