________________
૫૮]
–
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
છે. સમજ્યા વિના ઉપકાર કોનો ? જ્ઞાનીએ કહ્યું કે કાંઈ અને તું સમજે છે કાંઈ. અનંત કાળથી અણસમજણે તારો સ્વકાળ, પરભાવપણે-અજ્ઞાનપણે ચાલ્યો આવ્યો છે. રાગને પેદા કરે રાખે તેને આત્મા કહ્યો નથી. આત્મા સુખસ્વરૂપ, આનંદમય, અકષાયભાવે છે. તેનું અનંત કાળમાં જાણપણું થયું નથી, એટલે અણસમજણભાવે તારો કાળ ગયો છે, માટે પ્રત્યક્ષ સશુરુ વિના તારું આત્મસ્વરૂપ તારા સ્વચ્છેદે નહિ ટળે.
અનાદિથી પરપરિણતિનો અભ્યાસ અને દેહાધ્યાસ છે એટલે જેને જે ગમે છે (ગમે છે) તે શાસ્ત્રને, ન્યાયને, શ્રવણને જેમ ફાવે તેમ ખતવી દેશે; માટે “સશુરુના ઉપદેશ વણ સમજાય ન જિનરૂપ”તેમાં જેને પ્રત્યક્ષ સગુરુનું બહુમાન નથી, તેને લક્ષ અને પ્રતીત નથી. આત્માર્થની પ્રાપ્તિથી શૂન્ય, એવી સોબત તને, મળી જશે તો તને ગમતી વાત ત્યાંથી મળી રહેશે. જે પોતાથી અજાણ છે, અણસમજ્યો રખડ્યો અને એ જ ભાવે વીતરાગના ગુણ ગાય છે, પણ વીતરાગે પરમાર્થ શું કહ્યો છે તે સમજ્યા વિના તે ઉપકાર ગણાય નહિ. અણસમજણથી તું તારી ઊંધી દષ્ટિ વડે અનંત જ્ઞાની-સર્વશનું એક અંશે પણ માપ કાઢી શકે નહિ. સ્વચ્છંદતાથી સમજવા માગે તો સમજી શકે નહિ. શુભકિયા, શુભભાવે તો મોહકર્મના ઉદયવાળો રાગ છે, તેનાથી અરાગી નિર્મળ આત્મા કેમ પ્રગટે? જ પ્રગટે.
દેવ, ગુરુ, ધર્મ પણ વીતરાગ છે. તે રાગ વડે કેમ જણાય ? માટે કહે છે કે, “સમજ્યા વણ ઉપકાર શો ? સમજ્ય જિનસ્વરૂપ.”
