________________
ગાંડી પત્નીને પતિ
૨૫૯ તે દિવસે વહેલી સવારે રાણીજીના મનોરંજન માટે શિકાર-પાર્ટી ગોઠવવામાં આવી હતી. રાણી શિકાર-પાર્ટી માટેને પોશાક પહેરી, તૈયાર થઈ જેવી કમરા બહાર નીકળી કે લિસેસ્ટર તહેનાતમાં હાજર થઈ ગયો. પછી શિકાર માટે નીકળવાની બધી તૈયારી થઈ જાય ત્યાં સુધી આરામગાહવાળા બગીચા તરફ તેને ફરવા માટે તે લઈ ગયો. રાણીજીની તહેનાતબાનુ સમજીને, પાછળ થોડે દૂર ચાલવા લાગી.
રાણી અને લિએસ્ટર વચ્ચે તે વખતે શી વાતચીત થઈ, તેને કશે આંખે દેખ્યો કે કાને સાંભળ્યો અહેવાલ તો આપણને મળ્યો નથી, પરંતુ દૂરથી પણ નજર કરી રહેલા દરબારીઓ અને તહેનાતબાનુઓને લાગ્યા વિના ન રહ્યું કે, ઇલિઝાબેથ અત્યારે રાણી તરીકેની બધી અક્કડતા છોડી, પ્રેમિકા જેવી ભાવ-પ્રેમથી ઊભરાતી એક સ્ત્રી જ બની ગઈ હતી. તેની નજર જમીન તરફ વધારે ઢળી જતી, અને તેનું મોં મધુર લાગણીઓથી વારંવાર ઊભરાઈ જતું દેખાતું હતું.
વસ્તુતાએ પણ બંને જણે આમ એકાંતમાં પોતપોતાના મનના ભાવ વ્યકત કરી દીધા હતા. લિસેસ્ટરની ભાષા છેવટે પ્રેમની ભાષા જ બની ગઈ; અને જુવાન પ્રેમીઓની જેમ જ બંનેનાં હૃદય એકદમ ભાવ-હિલોળે ચડી ગયાં. પણ પુરુષ ગમે તેટલો ઉતાવળો થાય કે ભાન ભૂલે, પણ સ્ત્રી એકદમ ભાન ભૂલી બેસતી નથી. કુદરતી રીતે જ તેને સાવધાન રહેવું પડે છે અને ઘણી બાબતોનો વિચાર કરવો પડે છે.
એટલે છેવટે રાણી જ પ્રેમ-મહાસાગરમાં ગોતું લગાવતા પહેલાં સાબદી થઈ ગઈ. તે બોલી, “ના, ના, ગલી, હું મારાં પ્રજાજનોની મા છું. બીજી હલકી કક્ષાની કુંવારિકાને જે બંધ કે સંબંધ કૃતાર્થ કરી મૂકે, તે એક સમ્રાજ્ઞીને માટે ખુલ્લા નથી - ના, લિએસ્ટર, આગળ ન બોલશો – હું બીજાઓની જેમ મારું પિતાનું સુખ જ વિચારી શકતી હતી, તો તો એમ બનત – પણ મારાથી એમ ન થઈ શકે – મહેરબાની કરીને શિકાર થોડો વખત મુલતવી રાખો – માત્ર અર્ધો કલાક જ – અને મારી પાસેથી તમે અળગા થઈ જાઓ - મને એકલીને સ્વસ્થ થવા દો – મને આગળ ન ખેંચે –”
“હું દૂર થઈ જાઉં? મેં ગાંડપણમાં આવી જઈ, તમને ખોટું તે લગાડ્યું નથીને ?”
