________________
પૂર્ણતાની ઝંખના
ગતિ અને પ્રગતિમાં ફેર છે : ગતિ વર્તુળમાં હોય છે, પ્રગતિ ચક્કસ દિશા તરફ હોય છે.
ઘાણીનો બળદ ગતિ કરે છે, માત્ર એ વર્તુળમાં જ ફરે છે કયાં પહોંચે નહિ–રગતિ ન કરે; જ્યારે પ્રગતિ કેઈ નિશ્ચિત દિશા પ્રતિનું પ્રયાણ સૂચવે છે. એ પ્રયાણમાં કોઈક લક્ષ્યબિન્દનું સ્વમ હોય છે.
ચૈતન્યમાં આ પ્રગતિ છે, વિકાસ છે; અને તેથી જ ગઈકાલનું વૃક્ષબીજ આજે માનવ બન્યા છે અને આજને માનવ આવતી કાલે પરમાત્મા બનવાને છે.
વૃક્ષ બીજમાં ચિતન્ય છે એવું જ માનવમાં પણ ચૈતન્ય જ છે; અને પૂર્ણ પરમાત્મા પણ એ જ ચિંતન્ય છે. પહેલું અણવિકસિત છે, બીજું અવિકસિત છે, ત્રીજું પૂર્ણવિકસિત છે. આ ત્રણે ભૂમિકામાં મૂળે તો ચેતન્ય જ છે.
પણ આ અણવિકસિત ચેતના પૂર્ણ વિકસિત કેમ બને છે એ પ્રશ્ન છે. - કારણ કે ચૈતન્યના મૂળમાં પૂર્ણતાની ઝંખના પોઢી છે. આ ઝંખના જીવનને સતત વિકાસ તરફ દોરે છે. આ જ ઝંખના માણસને–જીવમાત્રને–આગળ વધવા વેગ આપે છે.
