________________
૫૩
સાચું આભૂષણ પૂર્ણ છું. એ માણસની સ્તુતિથી હું પૂર્ણ થવાને નથી, અને આ માણસની નિંદાથી હું અપૂર્ણ થવાનું નથી. તે જે છું તે જ હું છું. આની નિંદા મારામાં હીનતા લાવી શકવાની નથી અને પેલાની પ્રશંસા મારામાં અભિવૃદ્ધિ કરી શકવાની નથી, કારણ કે મારું તત્વ તે જુદું જ છે. એ તે બહારના” છે અને હું બહારની વસ્તુઓથી પર છું.
આવીને તે હર્ષ, ન તે શેક આવી દશા ધીમે ધીમે કેળવવાની છે. અને એ કેળવવાની વાત બહુ આકરી છે. હમણુ કહું અને મારામાં આવી જાય અને વળી પાછી તમારામાં આવી જાય એવી વાત માનવા જેવી નથી. એની પાછળ આપણે પ્રયત્ન કરીએ, એની પાછળ આપણે લાગી રહીએ, તે કોક દહાડો પણ એ બાબતમાં આપણે જરૂર સફળ થઈએ.
જડ બુદ્ધિના છોકરાઓ જે પહેલે વર્ષે નાપાસ થઈ જાય તે એ કહેશે કે, બીજી વાર, પછી ત્રીજી વાર, ચેથી વાર, પાંચમી વાર–એમ એક એક (વિષય) લઈશું અને દર વર્ષે પરીક્ષા આપીશું. સાત વર્ષે સાત વિષય તે થશે ને? ઠોઠ વિદ્યાથી પણ જો આટલી ધીરજ રાખે તે પાસ થઈ શકે છે.
આવા, ઠોઠ વિદ્યાથી કરતાં પણ જઈએ તેવા તે આપણે નથી. પણ એક વાત એ છે કે એને માટે સતત પ્રયત્ન આપણે આદર્યો નથી.
બહારથી ધમાધમ તે ખૂબ કરીએ છીએ, પણ અંતરમાં જરીય શાંતિને કે સુખને અનુભવ થાય છે ખરે? મૌન લઈને બેઠા છે ને ખૂણામાં બેઠો બેઠો કઈ વાત કરતા હોય
