________________
પૂર્ણિમા પાછી ઊગી ! સુખી નથી, તેનું કારણ શું?
માણસ શરીરે તંદુરસ્ત હોય, અજ્ઞાંક્તિ પત્ની હેય, સારા પુત્ર હોય, ભલા અને સારા મિત્રો હોય, દુનિયાના દુઃખનું કોઈ કારણ પણ ન હોય છતાં એ ગમગીન લાગે. છે. એને પૂછીએ કે આ બધું હોવા છતાં પ્રફુલ્લતા ને પ્રસન્નતા કેમ નથી? તે એ જવાબ આપશે કે હું Moodમાં નથી, હું સ્વસ્થ નથી. સુખનાં સાધનને અભાવ નથી, દુઃખ કયાંય દેખાતું નથી, તેમ છતાં આવી પરિસ્થિતિ પ્રવર્તે છે, કારણ કે એના કહેવા પ્રમાણે એ “સ્વસ્થ” નથી. દુઃખનું કારણ પદાર્થોને અભાવ નથી. દુઃખ વસ્તુના અભાવથી નહિ પણ અહંને કારણે થાય છે. અહં વ્યક્તિને પિતાના કેન્દ્રમાંથી–સ્વમાંથી ખસેડી દે છે. એ સ્વસ્થ નથી એને અર્થ એ કે એ પિતાના કેન્દ્રમાં નથી; અહંની તૃપ્તિ માટે એ જ્યાંત્યાં બહાર ભટકે છે. આ અહંની વ્યાખ્યા આપવી કઠિન છે. એ વ્યાખ્યાને વિષય નથી, છતાં એમ કહી શકાય કે જે નથી છતાં અનુભવાય છે તે અહં દ્વારા વસ્તુ ન હોય છતાં જણાય. વસ્તુરૂપે ન હોય છતાં વસ્તુને ભાસ થાય–દેખાય, જેમ કે ખારાપાટમાં કઈ અજાણુ મુસાફર મુસાફરી કરી રહ્યો હોય અને એને પાણીની તરસ લાગે અને જુએ તે દૂર દૂર પાણીના સરેવર દેખાય. ધારી ધારીને જુએ તે પાણીના રેલા પણ વહેતા દેખાય. એ પિતાની ગતિ. પ્રમાણે ઝડપથી ચાલે, પણ જેમ જેમ એ આગળ જાય તેમ. તેમ સરવર દૂર ને દૂર જતું દેખાય, સરેવર નજીક આવવાને બદલે દૂર જતું જોવામાં આવે છે. વસ્તુસ્થિતિ એ.
