________________
પૂર્ણિમા પાછી ઊગી :
કેટલાક માણસે। વૃત્તિપ્રધાન છે, કેટલાક માણસા વિચારપ્રધાન છે અને કેટલાક માણસો વિવેકપ્રધાન છે.
જે વૃત્તિપ્રધાન માણસા છે, એ લોકો વૃત્તિની દોડમાં દોડી રહ્યા છે. વૃત્તિના આવેગ આવ્યે અને આહાર, નિદ્રા, ભય, મૈથુન કરી લીધુ. તેના માટે એને કઈ જ વિચાર નથી. એ વૃત્તિના પ્રેરેલા નશામાં માણસ પાતે પેાતાને જ ભૂલી જાય છે; એ વૃત્તિઓના પ્રવાહમાં તણાતા હોય છે. આ વિભાગ માત્ર વૃત્તિએ ઉપર જ જીવનારા વર્ગ છે. આ વને બીજો કોઈ જ વિચાર નથી. વૃત્તિઓથી પ્રેરાઈ ને, વૃત્તિઓને અધીન બનીને એ જ્યારે વૃત્તિએની ઇચ્છાને પૂર્ણ કરે છે ત્યારે એ માને છે કે એણે ચક્રવતી નુ સુખ ભોગવી લીધું.
ૐ
આ વૃત્તિપ્રધાન જીવન તે પશુતા છે. પશુઓની વૃત્તિ એવી હોય છે કે ભૂખ લાગી એટલે ખાઈ લે, તરસ લાગી તેા પી લે, કામ જાગે એટલે પૂર્ણ કરી લે, ઊંધ આવી તા ચાલતાં કે બેઠાં પણ ઊંધી લે. ટૂંકમાં આવેગ અગર વૃત્તિએના એક જબરદસ્ત હુમલા સાથે ઇચ્છા પૂર્ણ કરી લે. આવા વર્ગને પશુતાપ્રધાન કહી શકાય.
એના પછી બીજો વગ આવે છેવિચારપ્રધાનનેા. વિચારપ્રધાનમાં વૃત્તિ તેા છે જ, પણ નિણ ય કરી શકતા નથી કે શુ કરુ.. કદીક વૃત્તિ જાગે છે અને વિચાર આવે છે: ‘ના, મારે આ નથી કરવું.’ કદીક વળી એમ થાય : કરી લઉં.’ એ વિચારોમાં છે; નિ ય કરી શકતા નથી. એનામાં માણસનું જરાક દન થાય છે. એ ભૂલ કરે છે, પણ ભૂલ કરવા છતાં તેને લાગે છે કે આ ભૂલ કરવા જેવી નથી.
6
