________________
શોધળોએ ભાતભાતની સાધનસામગ્રીઓ અને નાના પ્રકારની રાચરચીલાની માયાજાળ ઊભી કરી. પેન્સિલ છોલવાના સંચાથી માંડીને રેફ્રીજેટર સુધી નવાં સાધને શેધાયાં. આ બધાં નવાં સાધનેને ખપાવવાં હેય તે સમાજના મોટા વર્ગની ખરીદશક્તિ વધવી જોઈએ. અને તેને માટે પણ કારીગરોને વધુ રેજી મળવી જોઈએ.
“આ રીતે રહેણી કરણીમાં પૈસા ભેગા કરવા પાછળ” ખૂબ ભાર મુકાયે. સદાય વધારે ને વધારે ચીજો ખરીદ્યા કરવી એમાં જ જાણે આખું જીવનકાર્ય સમાઈ ગયું. સામાન્ય માનવીને સ્વભાવ જ બદલાઈ ગયે.
માણસ ભૌતિક વિષયમાં રપ રહેવા લાગ્યું, અને માનસિક ભૂમિકા પર જીવવાનું પ્રમાણ ઓછું થવા લાગ્યું.
કપડાંને વપરાશ તેણે વધાર્યો. ખર્ચાળ ખેરાક ખાતાં તે શીખે. આધ્યાત્મિક રીતે કે બુદ્ધિને સ્પર્શતી રીતે વડે મનોરંજન મેળવવાને બદલે પિતાના આનંદ માટે તે પોતાની આસપાસના વાતાવરણ ઉપર વધુ ને વધુ આધાર રાખવા લાગ્યો. આ રીતે છેવટે તે પોતાના દરેક જાતના મને જન કે રમતગમત માટે પણ પૈસા પર આધાર રાખતો થયો.
નાણુ પર રચાયેલી અર્થવ્યવસ્થાની બૂરી અસર એ થઈ કે સ્વચ્છેદ વધતું ચાલ્યું. સ્વચ્છેદની જોડે તેની હરેળનાં બીજાં દૂષણે પણ પેસી ગયાં. આવી જાતની જીવનપદ્ધતિથી માનવ જાતના અધઃપતનની અને થયેલી આત્મિક અવનતિની નોંધ લેવા જેવી છે.'
અમે આ ઉદ્ધરણ જરા લાંબી રીતે ટાંકયું તેને અર્થ એ છે, કે ભારતમાં નહિ, પણ ભારત બહાર જેઓ રાજકીય તંત્રમાં પડ્યા નથી તેવા વિદ્વાન ને વિચિક્ષણ પુરુષે કથળી રહેલા માનવજીવનને સચિંત નજરે નીરખી રહ્યા છે.
યુદ્ધ અને ઉચ્ચતાની હરીફાઈ રેનિંદે શાપ બન્યો છે. હડતાળો, આપઘાતો ને અનીતિના ગુનાઓનું પ્રમાણ વધ્યું છે. દુષ્કાળ, અછત
