________________
૬૫
આતમની અગ્નિપરીક્ષા મને મારા પર ધિક્કાર આવ્યા. બહેનને સ્પર્શ પણ ન થાય એ મારા સંયમધર્મની મર્યાદા છે. પણ એ મર્યાદાને આગળ ધરી હું ઊતરી જાઉં, મારે જીવ વહાલે કરું, તે મારા જે નીચ સ્વાથી કોણ?
મર્યાદા માનવીને ઉગારવા માટે છે, બંધન માટે નહિ જ, પણ અત્યારે તે માનવતાને પ્રશ્ન છે.
વાડ વૃક્ષના રક્ષણ માટે છે, પણ વાડથી વૃક્ષને વિકાસ રૂંધાતે હોય તે વાડને જરા દૂર પણ કરવી પડે. ભગવાન મહાવીરના સંયમધર્મની મર્યાદા એવી નથી જે માનવતાને
' કહ્યું: “બહેને, હું એ નીચ નહિ બનું. જીવ ખાતર ધર્મ છેડો એ કાયરનું કામ છે. જલદી કરો, તમે પાળ ઉપર આવો, મારો હાથ પકડીને ટિંગાઈ જાઓ અને નીસરણને પહોંચે.”
આ રીતે એ ઊતર્યા, એટલામાં તો બીજી મદદ પણ આવી ગઈ, સૌ ઊતરી ગયાં.
છેલ્લે હું પાળ પર બે હાથથી ટિંગાઈને ઊતરવા પ્રયત્ન કરતો હતો ત્યાં એક માતાની ચીસ આવી?
અરે બાબે તે હજુ ઉપર જ છે. એ તે રહી ગયે.”
ધુમાડો વળિયાની જેમ બાળકને વીંટાઈ ગયું હતું આ કસોટી હતી, મારી માનવતાની, મારા સમસ્ત જીવનની આ છેલ્લી પરીક્ષા હતી. દેવે જાણે મારી ભાવનાને કરુણ દૃષ્ટિથી નિહાળી. તેજ પળે ધૈર્યનું બળવાન દૈવી કિરણ
