________________
૫૬
અને કામ પાકના વીવીને
ભારતની એક વિરલ વિભૂતિ આવતું, ત્યારે એને દેખાવ બહુ મનોહર લાગતે. પછી લાળીઓ પાકતી ત્યારે પણ એ સુંદર જ દેખાતે. મેં એની લીંબોળીઓ વીણી વીણુને ખાધેલી છે. લીમડાની જરૂર આમ તે ઘણી પડે, પણ મારા જેવી. નાની ઉમરના છોકરાઓને નિશાળમાં ગુંદરની જરૂર પડતી, ત્યારે તેને ખાસ યાદ કરતા. ચપ્પા વડે તેનાં થડમાંથી થોડે ભાગ કાપી નાખતા કે બે ત્રણ દિવસમાં જ તેમાંથી તાજે ગુંદર મળી આવતે. બાવળે પણ ગુંદર થતો, પરંતુ અમે મોટા ભાગે આ ગુંદરને જ ઉપયોગ કરતા.
ગામમાં થોડીક આંબલી હતી, તેના પર ચડીને ઘણીવાર કાતરા પાડેલા છે. બે ત્રણ બેરડીઓ પણ હતી, તેનાં ખાટાં-મીઠાં બોર ખાધેલાં છે. એક બે ગુંદીઓ પણ હતી, તેનાં લાલ નાનાં ગુંદાઓએ મારી રસવૃત્તિ તૃપ્ત કરેલી છે. મારા ગામમાં પીંપળે ર ખડે હતે, વડનું ઝાડ એક પણ ન હતું.
ઘણું ઘરમાં તુલસી વવાતા, કેટલાક ઉપયોગી છેડ તથા વેલા પણ ઉગાડવામાં આવતાં, જેમાં અરડુસી અને સમુદ્રશેષ મને બરાબર યાદ આવે છે. અરડુસીના પાન ઉધરસ–દમવાળાને કામ આવતાં ને સમુદ્રશેષનું મોટું પાદડું ગૂમડું પકવવામાં તથા રૂઝાવવામાં ઉપયોગી થતું. ગામ બહાર બાવળ, બેરડી, ખીજડા, લીમડા જેવામાં આવતા તથા આવળ, કેરડા અને ઝીપટા (જવાસા)ની છત જણાતી. વાડ મોટા ભાગે હાથલા કે ડાંડલિયા શેરની થતી.
