________________
શ્રી ધીરજલાલ શાહ પણ કરાયેલું છે, તેથી તેની ઉપાદેયતામાં ઘણો વધારો થયેલ છે. આ ગ્રંથ બીજી આવૃત્તિ પછી હાલ અપ્રાપ્ય બને છે. ૫. સ્મરણકલા :
સને ૧૯૪૦ થી ૧૯૪૭ સુધીના કપરા કાળ દરમિયાન શ્રી ધીરજલાલભાઈએ પિતાની કલમ કેરે મૂકી દીધી હતી, પરંતુ તેમાં સને ૧૯૪૫ ની સાલ અપવાદરૂપ નીવડી હતી, કારણ કે આ સાલમાં તેમણે “સ્મરણકલા' નામના એક મહત્વપૂર્ણ ગ્રંથની રચના કરી હતી. તેમાં તેમણે સૃતિ અર્થાત્ સ્મરણશક્તિ અંગે જે કંઈ વાંચ્યું–વિચાર્યું હતું તથા શતાવધાનના પ્રયોગ દરમિયાન અનુભવ્યું હતું, તેને નીચેડ પત્રાકાર શૈલીમાં આપી દીધું હતું. વધારે પષ્ટ કહું તે તેમાં તેમણે સ્મરણશક્તિનું મહત્ત્વ સમજાવ્યું હતું, તેના પ્રકારનું વર્ણન કર્યું હતું અને તેને વિકાસ કરવાના કેટલાક અનુભૂત ઉપાય પણ બતાવ્યા હતા. વિશેષમાં અવધાનકલા પર પણ સારો એવો પ્રકાશ પાડ્યો હતો. * ગુજરાતના સુપ્રસિદ્ધ સાક્ષર શ્રી રમણલાલ વસંતલાલ દેશાઈએ તેની મનનીય પ્રસ્તાવના લખી હતી, તેમાં તેમણે જણાવ્યું હતું કે “સામાન્ય જનતાને ચમત્કાર, મંત્રસિદ્ધિ કે ગપ્રક્રિયા લાગે એવી મરણકલાન, શતાવધાનની લા પાછળ શાસ્ત્રીય સિદ્ધાન્ત રહેલા છે, એમ જ્યારે શ્રી ધીરજલાલભાઈએ અમને સમજાવ્યું, ત્યારે તેમની હદયશુદ્ધિ માટે મને ખૂબ માન ઉત્પન્ન થયું. આપણા દેશમાં વિદ્યા
