________________
અને સાહિત્યશેખીન ધીરજલાલભાઈને સાતેક વર્ષ. આજીવિકા કાજે વૈદકનો સહારો લે પડે. જીવનમાં એ જીતે છે, જે પૂરા જોશથી ઝઝૂમે છે. પિતાના સિદ્ધાંત પર અડગ રહીને સચ્ચાઈભેર જીવન ગાળવાની કેશિશ કરી. જે કઈ પરિસ્થિતિ આવી એને હસતે મુખે અપનાવી. પરિસ્થિતિથી બચવા કયારેય એમણે ઈમાનને દીપ ઓલવવા દીધે નહીં કે ક્યારેય એમાંથી છૂટવા શુભ ગ્રહોનું શરણું શોધ્યું નહીં. એમને ભવિષ્ય જાણવા કરતાં ભવિષ્ય ઘડવામાં વધુ રસ હતે. એમની પાસે જન્મકુંડળી નથી, અને એમને એમાં રસ પણ નથી. ભાવિ સુખની કલ્પનાથી છકી જવું કે આવનારા દુઃખની આગાહીથી ડગી જવું એમને પસંદ નથી. એને બદલે આત્મશ્રદ્ધા કેળવીને સચ્ચાઈભેર જીવન વ્યતીત કરવું એગ્ય માને છે. એમની આવી અચળ આત્મદ્ધાના પાયામાં માતા મણિબેનના સંસ્કારનું પ્રતિબિંબ જોઈ શકાય છે.
ધીરજલાલભાઈને જીવનમાંથી માનવીય ચેતનાની વિરાટતા અને વ્યાપકતાને પરિચય મળે છે. ૧૯ જેટલા વિષય પર ૩૬૫ પુસ્તકો રચ્યાં છે અને ૩૦ લાખથી પણ વધુ પ્રતિઓ વેચાઈ છે. સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં એમણે દૂહા, પ્રહેલિકા અને છંદોબદ્ધ ખંડકાવ્યની રચના કરી છે. એમની કવિતામાં ભાવના, સાધના અને સત્યપ્રતીતિને ત્રિવેણી સંગમ સધાય છે. પ્રકૃતિને એમણે મનભર માણી છે. લાંબા અને જોખમી પગપાળા પ્રવાસે કર્યા છે. એમને એ પ્રકૃતિપ્રેમ એમનાં કાવ્યોમાં વહે છે, તે બીજી બાજુ જગત વિષેનું એમનું માંગહ્યદર્શન પણ પ્રગટ થતું રહે છે. અજંતાનાં ચિત્રો તે આપણે ત્યાં ઘણા કલાકરેએ આલેખ્યાં છે, પરંતુ એના પર ખંડકાવ્યની રચના કરનાર શ્રી. ધીરજલાલભાઈ પહેલા સર્જક છે. આ ખંડકાવ્યમાં સુરેખ શબ્દચિવને અનુરૂપ છંદપલટો, તેમજ અનેકવિધ ભાવેનું રમણુય લે છે મળે છે. શ્રી. ધીરજલાલભાઈની સૌથી મોટી સાહિત્યસેવા તે ગુજરાતને
