________________
તત્ત્વવિચાર અને અભિનંદના
એવા સમયે મહાત્માઓ, સંતપુરુષ, પયગંબરો, ઓલિયાઓ જગતને ચેતવે છે; પિતાના ચારિત્રયથી, ત્યાગથી, જીવનથી અને છેવટે મૃત્યુથી ધર્મ, ભાવનાની પુનઃ સ્થાપના કરે છે.
દરેક જીવનું એક કર્તવ્ય છે કે પોતાના વિકાસ માટે અને જગતના કલ્યાણ માટે આ ધર્મભાવનાને સતત જાગ્રત રાખે, પોતાના જીવનમાં અને પિતાની આસપાસના વાતાવરણમાં પિતાની શક્તિ મુજબ તેની સ્થાપના કરે. પારમાર્થિક પ્રવૃત્તિ એટલે આવી ધર્મભાવના જાગ્રત રાખવી તે. વ્યક્તિના અંતરમાં સઅસદ્ વૃત્તિઓનું જે યુદ્ધ ચાલે છે તેમાં સતત જાગ્રત રહી નીતિના તત્વને સર્વોપરી બનાવવું તે તેનું કર્તવ્ય છે. તેમ કરવામાં. દરેક સંસારી જીવને પોતાની આસપાસના રાજકીય, સામાજિક, આર્થિક વગેરે સંબંધ નક્કી કરવા રહ્યા. પોતાની જાતની ઉન્નતિ કરવા માટે પોતાનું જીવન વિશિષ્ટ સ્વરૂપે ઘડવું જોઈશે. તેમ કરવામાં સમસ્ત સમાજનું સ્વરૂપ પાત વિચારવું જોઈશે અને પિતાની સાચી. ઉન્નતિને અનુરૂપ તેને બનાવવું પડશે. એવો સંભવ છે કે આમ કરવા જતાં સમાજની પ્રગતિ ન જોઈ શકતા માણસ નિરાશ થાય, સામાજિક પ્રગતિના પ્રયત્નને મૃગજળવત માને. પણ જેને સત્યના અંતિમ વિજયમાં એટલે કે ઈશ્વરમાં શ્રદ્ધા છે તે માણસ કઈ દિવસ નિરાશ નહિ થાય. સંસારની પ્રગતિ તરત દેખાતી નથી. પણ વ્યક્તિને પિતાને તેને અનુભવ થાય છે. એક સમય એવો આવે કે વ્યક્તિ એમ કહે કે આ સંસારમાં મેં ઘણું પ્રવૃત્તિઓ કરી, હવે મારા ઈશ્વરના સાનિધ્યે જઈને હું તેનાં ચરણે બેસીશ. આવી સ્થિતિ દરેક વ્યક્તિના જીવનમાં આવતી નથી, અને જેને આવે છે તેને પણ લાંબા સમયના અભ્યાસ, વૈરાગ્ય અને જીવનઅનુભવ પછી આવે છે. વિરલ વ્યક્તિઓ અપવાદરૂપ હોય. વ્યક્તિના વિકાસ માટે આ જગત રણાંગણ છે. તેમાં રહીને સતત પડત-આથડતા એ જીવ આગળ વધે છે. પોતાની શક્તિનું માપ કાઢવાનું આ ક્ષેત્ર છે. તેને સહસા. ત્યાગ કરી વિરલ વ્યક્તિઓ જ પિતાને વિકાસ સાધી શકે છે. જગત એ વ્યક્તિની સાધનાનું અને તેની પ્રગતિનું માપ કાઢવાનું સાધન છે. વ્યક્તિને વિકાસ મોટે ભાગે ક્રમિક હેય છે અને તેના પિતાના સ્વભાવને આધીન રહીને જ તે સાધી શકે છે. પોતાના સ્વભાવ વિરુદ્ધ આચરણ કરવાથી દેખાવને ખાતર બીજાના અનુકરણથી પ્રગતિ શક્ય નથી. દરેક વ્યક્તિએ પોતાની શ્રદ્ધા મુજબ પિતાને સ્વભાવ કેળવો રહ્યો. ૧-૯-૪૫