Tattvavichar ane Abhivandana

SR No.: 005911
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah, Ramanlal C Shah and Others
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1985
Total Pages: 186
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 45

તત્ત્વવિચાર અને અભિવાદના ટૂંકમાં અહિંસા અંગે મેં બે વાત કરી. એક તે દરેક વ્યક્તિને સુખ જોઈએ છીએ, દુઃખ જોઈતું નથી, માટે શાશ્વત સુખ મળે અને તેથી બીજાને દુઃખ ન ઊપજે તેવું વર્તન કરે. બીજું, જગત સત્ય અને અહિંસા પર નિર્ભર છે, અસત્ય કે હિંસા પર નહિ. આ બેની પ્રતીતિ થાય તે અહિંસામય જીવન ગણાય અને જીવન સફળ થયું ગણાય.
એક વખત એવી માન્યતા હતી કે અહિંસા યુદ્ધક્ષેત્રે ન ચાલે; રાજનીતિમાં તે કામ ન આવે; વ્યવહારમાં તેનું પાલન કરવા જઈએ તે ભૂખે મરવાને વખત આવે, ધર્મ તે ઉપાશ્રય, દેરાસર કે ધર્મસ્થાનકમાં જ આચરવાની વસ્તુ છે. સામાન્યપણે આ માન્યતા હતી. પરંતુ પૂજ્ય મહાત્માજીએ રાજકારણમાં અહિંસાને સફળ પ્રયોગ કરીને બતાવી આપ્યું કે જીવનની દરેકેદરેક પ્રવૃત્તિમાં અહિંસામય આચરણને સ્થાન છે. પૂ. ગાંધીજીએ બીજી વસ્તુ પણ આપણી સમક્ષ પોતાના આચરણથી રજૂ કરી છે, તે છે અહિંસાનું વિધાયક સ્વરૂપ. આપણે બહુ બહુ તો નિષેધાત્મક અહિંસામાં આગળ વધ્યા હતા. પરંતુ વિધાયક અહિંસા પ્રતિ ઉપેક્ષા સેવી હતી. ગાંધીજીએ વિધાયક અહિંસાને પ્રયોગ દરેક ક્ષેત્રે કરી બતાવ્યો. આખલીમાં થયેલા હત્યાકાંડની વચ્ચે તેઓ એકલા જઈને વસ્યા, સુહરાવરદીએ પોલીસરક્ષણ આપવા માંડયું તેની પણ તેમણે ના પાડી, પિતાના અંગત કાર્યકરોને પણ સાથે ન રાખ્યા અને કોમી દ્વેષની આગમાં એકલા રહ્યા. એ બનાવ અહિંસાના પ્રયોગની ઉત્કટતા તથા સફળતાનું અનુપમ દષ્ટાંત છે. ને આખલીમાં તેમણે આણેલ હૃદયપલટ વિધાયક અહિંસાનું સાકાર સ્વરૂપ છે. હિંદના ભાગલા થયા અને ૫૦ લાખ શીખે દિલ્હીમાં એકઠા થયા. બધા કેમી હૈષની આગથી સળગી ઊઠયા હતા, તે સમયે ગાંધીજીએ ચાર મહિના દિલ્હીમાં રહીને જે કાર્ય કરેલ તે બતાવે છે કે અહિંસક વ્યક્તિ દ્વેષને પ્રેમમાં પલટાવી શકે છેદેશના અગ્નિને પ્રેમના પાણી વડે બુઝાવી શકે છે. ગાંધીજી વૈષ્ણવકુળમાં જન્મ્યા હતા એ ખરું, પરંતુ વાસ્તવિક રીતે તેમણે જૈન સિદ્ધાન્તને જ પ્રચાર કરેલ છે. જો તેઓ જન્મ જૈન હોત તે તેમના પર આરોપ આવત કે તમે જૈન ધર્મને જ પ્રચાર કરી રહ્યા છે ! ગાંધીજીની અહિંસા કેટલી સૂક્ષ્મ હતી તેને એક દાખલો શ્રી મહાદેવભાઈએ ધપોથીમાં લખ્યું છે. આગાખાન મહેલમાં મહાત્મા માટે લીંબુને રસ નાખેલ ગરમ પાણી ઉઘાડું પડયું હતું. તેમણે તુરત જ તે પર ઝીણું કપડું ઢાંક્યું, જીવ ન હણાય તે માટે. આ રીતે ગાંધીજીની દરેક પ્રવૃત્તિમાં અહિંસાનું પાલન નજરે પડે છે.