________________
૧૭૪
તત્વવિચાર અને અભિવાદના સચિવાલય સુધી, રાષ્ટ્રીય બૅન્ક, વીમા કંપની, શાળાઓ, સરકારી, પબ્લિક કંપનીઓ વગેરે.
| (૫) પછાત વર્ગો શિક્ષણને એટલે લાભ લેતા નથી. આર્થિક સ્થિતિ નબળી હોવાને કારણે, તેમના કુટુંબને દરેક સભ્ય મજૂરી કરે તે છોડવી પોસાય તેમ નથી. શિક્ષણ લીધા પછી નોકરી મળતી નથી અને પિતાને વ્યવસાય કરવો નથી. ગામડાં છોડી આ લકે શહેરમાં જાય છે.. .'
(૬) અનામતને બધા સ્તરે વ્યાપક બનાવવાથી શિક્ષણનું ધોરણ ઊતરે છે અને કાર્યક્ષમતા ઘટે છે.
(9) વર્તમાન અનામતપ્રથાથી પછાત વર્ગના ૫-૧૦ ટકાને લાભ થશે છે, બીજા હતા ત્યાં જ રહ્યા છે.
(૮) વર્તમાન પ્રથામાં ઘણી વિકૃતિઓ અને અતિશયતા છે, જેને કારણે ઘણાં અનિષ્ટ પેદા થયાં છે.
(૯) હરિજન શબ્દને બંધારણમાં ક્યાંય ઉલ્લેખ નથી. હરિજનો સમાવેશ અનુસૂચિત જાતિઓ અથવા પછાત વર્ગોમાં થાય છે, પણ વાતાવરણ એવું સર્જાયું છે કે જાણે માત્ર હરિજન જે પછાત વર્ગ છે અને આંદોલન હરિજને સામે જ છે.
આ બધાં કારણે વર્તમાન અનામતપ્રથામાં મૂળભૂત ફેરફાર કરવાની જરૂર છે :
(૧) પછાત વર્ગો ઓછામાં ઓછા રાખવા. પછાતવર્ગ ગણવા માટે, પછાતપણું અનુસૂચિત જાતિ અને જનજાતિઓ જેટલું હોવું જોઈએ. ગણવા જઈએ તે પ્રજના ૭૦-૭૫ ટકાને પછાત ગણી શકાય. આ હેતું નથી.
(૨) શિક્ષણસંસ્થાઓ અને સરકારી નોકરીઓમાં અનામત બેઠકે રાખવી તે સાથે બીજા ઉપાયે યોજવા જોઈએઃ શિક્ષણસંસ્થાઓ વધારવી, આથિર્ક સહાય આપવી. રહેવાની સગવડ ઊભી કરવી વગેરે.
(૩) શિક્ષણસંસ્થામાં પ્રવેશ માટે અને નેકરીમાં દાખલ થવા પૂરતું જ અનામત રહે. પછી ગુણવત્તાનું ધોરણ રાખવું.
(૪) અનુસ્નાતક શિક્ષણમાં અનામત ન હેય.
(૫) નેકરીમાં નીચલા વર્ગો-કલાસ ૩ અને ૪ માં પ્રવેશ મળે. પ્રેમેશન, સિલેકશન, પહેલા-બીજા કલાસમાં નોકરી વગેરે ગુણવત્તાના ધોરણે રહે.
