________________
અણુશસ્ત્રો
વિસ્તાર દુનિયાની શાંતિ માટે મેટા ભયરૂપ છે એમ માની મહાસત્તાઓએ આ વિસ્તાર અટકાવવા Non-Proliferation Treaty કરી અને કોઈ દેશ ઉપર અણુ-આક્રમણ થાય તે રક્ષણ આપવાની બાંયધરી આપવાની તૈયારી બતાવી. કેટલાય દેશોએ આ કરાર સ્વીકાર્યો છે. આપણા દેશે સ્વીકાર્યો નથી. યુદ્ધ માટે ભારત અણુશક્તિનો ઉપયોગ નહિ કરે એવી આપણી નીતિ હોવા છતાં બીજાની છત્રછાયા નીચે રહેવાનું અને તેવી રીતે પરાવલંબી બનવાનું આપણને માન્ય નથી. ચીની આક્રમણ સમયે અને પછી nuclear umbrellaનું રક્ષણ આપણને આપવા અમેરિકાએ તૈયારી બતાવી હતી, જે આપણને સ્વીકાર્ય ન હતી.
જગતભરને વૈજ્ઞાનિકે, તત્વચિંતક અને રાજપુરુષ પણ એકમત છે કે અણુશસ્ત્રો માનવજાત અને માનવસંસ્કૃતિ માટે મહાવિનાશકારી અને ભયંકર અનિષ્ટ છે. ધર્મ, નીતિ વિકવશાંતિની દૃષ્ટિએ અણુશ માનવતાના મહાશત્રુ છે. બધા દેશો સાથે મળી બધા અણુશસ્ત્રોને સર્વથા વિનાશ કરે અને હવે પછી કોઈ દેશ અણુશસ્ત્ર બનાવશે નહિ એવો નિર્ણય થઈ શકે તે સૌ સહર્ષ આવકારશે. આ દિશામાં પ્રયત્ન થયા છે અને થાય છે. પણ એ સંતોષકારક રીતે સફળ થાય એવી આશા. અત્યારે દેખાતી નથી. અણુશસ્ત્રો બનાવવાની તરફેણમાં એક જ દલીલ છેઃ બીજા પાસે છે માટે આપણું રક્ષણ માટે જરૂરી છે. ધર્મ, નીતિ કે માનવતાના બધા વિચારો ઠાકરે મારીએ અને માત્ર રક્ષણની દષ્ટિએ વિચારીએ, તે પણ શું અણુશસ્ત્રોથી ખરેખર રક્ષણ મળવાનું છે એમ કહેવાય છે કે આપણી પાસે અણુશસ્ત્ર હોય તે આક્રમણ કરતાં બીજે દેશ ડરે, deterrent બને. થોડે પણ વિચાર કરીએ તો આ દલીલની પોકળતા તરત સમજાશે. કયુબાની કટોકટી વખતે ફુચ્ચેવે ડહાપણ વાપર્યું ન હતું તે અણુયુદ્ધ અટકી શક્ત નહિ. એક હિટલર, માઓ કે મેન અણુમ્બનો ઉપયોગ કરવાનો નિર્ણય કરે તે કોઈ અટકાવી શકે નહિ. ૧૯૪૫માં અમેરિકાએ જાપાન ઉપર અણુબોમ્બને ઉપયોગ કર્યો ત્યારે જર્મની કે જાપાન પાસે અણુબોમ્બ હોત તો કેટલો બધો વિનાશ સ હેત ? ભય અને ધમકી ઉપર રચાયેલ શાંતિ ક્યાં સુધી ટકે ? બીજાને સતત દુશ્મન માનતાં રહેવું અને તેમના પ્રત્યે ધિક્કાર વધારતાં જ રહેવું, એવી સ્થિતિ કરતાં મરણભય ત્યજી બીજાને • નિશ્ચિત કરવા, એમ સાદી સમજણથી વિચારીએ તે વધારે હિતાવહ છે.
અને અણુશસ્સે બનાવીએ તે પણ નિત્યનવીન શોધ અને બીજા દેશોના ગંજાવર જથ્થા – stock-pile- પાસે આપણે કેટલું ટકી શકવાના ? અને જેની