________________
અણુશસ્ત્રો
ચીને અણુબોમ્બ બનાવ્યા અને હવે અવકાશગ્રહ છેાડો, પછી ભારત અણુશસ્ત્રા બનાવવાં જોઈએ તેવી માંગણી જોરદાર બની છે. ચીન અને પાકિસ્તાનના ભય સામે બચવા માટે ભારત પાસે અણુશસ્ત્રો હેવા અનિવાય છે એમ કહેવાય છે. ભારતીય વૈજ્ઞાનિકે ખાતરી આપે છે કે અણુશસ્ત્ર બનાવવા માટેનું જ્ઞાન અને સાધના – technical know-how – ભારત પાસે છે અને ભારતીય વૈજ્ઞાનિકા ખીજા દેશાના વૈજ્ઞાનિકાથી કાઈ રીતે ઊતરતા નથી. કેટલાક અથશાસ્ત્રી ખાતરી આપે છે કે અણુશસ્ત્ર બનાવવા માટેની આર્થિક શક્તિ અને સાધના – economic resources – પણ ભારત ઊભાં કરી શકે તેમ છે. એમ પણ કહેવાય છેકે ભારત એટલે મોટા દેશ છે કે અમેરિકા, રશિયા અને ચીન તથા ઇંગ્લૅન્ડ અને ફ્રાન્સ પણ કેટલેક દરજ્જો · અણુશસ્ત્રો માટે સ્વાવલંખી થાય ત્યારે ભારત પરાવલંબી રહે તેમાં આપણી પ્રતિષ્ઠા નથી, અને અણુશસ્ત્રા નહિ બનાવીએ ત્યાં સુધી દુનિયામાં આપણા વટ નહિ પડે.
આ પ્રશ્ન નવે! નથી. વર્ષાથી ચર્ચાતા આવે છે. ૧૯૬૨માં ચીને આક્રમણ કર્યું ત્યારે અને ત્યારપછી તેણે વધારે જોર પકડયું. ભારત અણુશસ્ત્ર બનાવી શકે એમાં શંકાને સ્થાન નથી. કાઈ પણ દેશ ધારે તા વહેલા-માડા અણુશસ્ત્રા ઓછા-વત્તા પ્રમાણમાં બનાવી શકે તેમ છે. તેને માટેનાં જ્ઞાન અને માહિતી હવે એટલાં ખાનગી નથી કે તે મેળવી ન શકાય. ભારત પાસે તા કુશળ વૈજ્ઞાનિકો છે જ. અમેરિકાએ અણુબોમ્બ બનાવ્યા. ત્યારખાદ કેટલાંક વર્ષો સુધી એમ માનવામાં આવતું હતું કે બીજો કાઈ દેશ ખનાવી નિહ શકે. પણ ઘેાડાં વર્ષોંમાં જ રશિયાએ અણુઓમ્બ બનાવ્યો. હવે તો તે અમેરિકાની ખરાખરી કરે છે. ઇંગ્લૅન્ડ અને ફ્રાન્સે પણ પરાવલ'ખી ન રહેવા શરૂઆત કરી. ચીન જેવા પછાત અને ગરીબ દેશ અણુશસ્ત્રા નહિ બનાવી શકે અથવા આર્થિક વિકાસની તેની જરૂરિયાત જોતાં અણુશસ્રાના ઉત્પાદન પાછળ અબજોનુ ખર્ચ નહિ કરે એમ માનવામાં આવતુ હતું. સરમુખત્યારી દેશ પેટે પાટા બાંધીને અથવા પ્રાતે ભૂખે મારીને પણ ધાર્યુ” કરી શકે છે. અણુશસ્ત્રોને
