________________
૧૪૨
તરવવિચાર અને અભિવંદના
एस धम्मे ध्रुवे निच्चे, सासए जिणदेसिए । જિનશાસિત આ ધર્મ ધ્રુવ છે, નિત્ય છે, શાશ્વત છે. વર્તમાન જીવનની વિષમતાઓ, અશાન્તિ, સંઘર્ષો આ ધર્મની અવગણનાનું પરિણામ છે. આ ધર્મ સમાનતાને છે. તેમાં સાચી લોકશાહી છે. તેમાં ઉચ્ચ-નીચના ભેદ નથી, કાળાગોરાના ભેદ નથી, ગરીબ-તવંગરના ભેદ નથી. આ ધર્મમાં સારો સમાજવાદ છે. મૂડીવાદ, સામ્યવાદ કે વર્તમાન સમાજવાદ - એ બધાં વાદમાં અપરિગ્રહની ભાવના નથી. એ ત્રણે વદની જીવનદષ્ટિ પરિગ્રહની છે, જીવનના ઉચ્ચ ધારણને નામે અસંયમની છે. મૂડીવાદ બીજના ભાગે, થોડાઓ માટે પરિગ્રહ કરે છે. સામ્યવાદ કે સમાજવાદ પરિગ્રહની સમવહેચણું માગે છે. પણ બધાની દષ્ટિ તે પરિગ્રહની છે. જીવનની જરૂરિયાત ઓછી કરવી, જીવનમાં સંયમ અને અપરિગ્રહ કેળવવો, એ ધર્મની દષ્ટિ છે. તેમાં સમાજનું, સાચું કલ્યાણ છે. બધા ધર્મપુરુષ, તે મહાવીર હોય, બુદ્ધ હેય, ક્રાઈસ્ટ હેય કે મહંમદ હેય-સૌને આ અનુભવ હૈ. માનવીનાં દુઃખ કઈ ઈશ્વરે મોકલેલ. નથી. માણસે પોત પોતાની પ્રકૃતિથી, પોતાનો સ્વાર્થથી, પોતાની કામનાઓથી, ઉત્પન્ન કરેલાં છે. મહાવીરે કહ્યું છેઃ
अप्पा कत्ता विकत्ता वा, दुक्खाण सुहाणय । __ अप्पा मित्तममित्तं च दुप्पष्ठिय सुपछिओ ।। આત્મા પોત પોતાનાં દુઃખોને અને સુખને પેદા કરનારે છે અને નાશ કરનારે છે. સમાગગામી આત્મા મિત્ર છે, દુર્ભાગગામી આત્મા શત્રુ છે. મહાવીરને આ સંદેશ છે.
૧૬–૪–૭૧
