Page Text
________________
४८
આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું? ક્રમશ: મુકત કરી, તેના અંતરમાં નિઃસ્વાર્થ વૃત્તિનો ઉત્તરોત્તર અધિક ઉઘાડ અને વિકાસ કરવાની યોજના માર્ગાનુસારીની જીવનચર્યામાં અને શ્રાવક માટેનાં અણુવ્રતોમાં છે. જેની સ્વાર્થવૃત્તિ પ્રબળ હોય તે વ્યકિત અહિંસક ન રહી શકે. અહિંસાનો અને અપરિગ્રહનો ઉદ્દભવ પ્રેમમાંથી છે અને સ્વાર્થ હોય ત્યાં નિર્મળ પ્રેમ પાંગરી ન શકે. કોઈ વ્યક્તિ દેખીતી રીતે કંઈ હિંસા કરતી ન હોય પણ તેનું ચિત્ત સ્વાર્થથી અતિ દૂષિત હોય તો તે સ્વાર્થપૂર્ણ અતિમલિન વિચારોથી ખદબદતું રહેવાનું. જ્ઞાનીઓ આવી વ્યક્તિની બાહ્ય અહિંસાનું બહુ મૂલ્ય આંક્તા નથી, અશુદ્ધ ભાવ એજ પારમાર્થિક દૃષ્ટિએ હિંસા છે. હિંસા-અહિંસાનો આધાર માત્ર સ્થૂળ કર્મ નથી, પણ આંતરિક વિવેક છે.
આથી, ધર્મમાર્ગે પ્રગતિ ઇચ્છનારે આ તથ્ય બરાબર સમજી લેવું જોઇએ કે ધર્મ એ છે કે જે સ્વાર્થથી પર થવામાં સહાયક હોય; વ્યવહારશુદ્ધિ અને ચિત્તશુદ્ધિમાં ન પરિણમતાં પ્રાણહીન ક્રિયાકાંડ પૂરાં કરી આપવાથી કે શાસ્ત્રોકત અર્થાત્ પોતાના મત-પંથ અને સંપ્રદાયને માન્ય દાર્શનિક સિદ્ધાંતની માન્યતાને મનમાં કટ્ટરતાથી બંસી લેવા માત્રથી “જૈન” થઇ જવાતું નથી.
‘એ કંદમૂળ નહિ ખાય, એ જૈન છે'ની જેમ ‘એ ખોટું નહિ બોલે, એ અન્યાય-અનીતિ નહિ આચરે, એ જૈન છે' – એવી છાપ પણ ઊપસવી જોઈએ. સાચી ધાર્મિકતા સમગ્ર જીવન દ્વારા અભિવ્યક્ત થાય છે, તે માત્ર સાંપ્રદાયિક ક્રિયાકાંડ કે અનુષ્ઠાનોમાં જ સીમિત રહેનારી ચીજ નથી.
અંતે એક અતિ મહત્ત્વની વાત. કરણાથી મુકિયાત્રાનો પ્રારંભ ખરો. પણ એ એક સોપાન છે, અંતિમ મંજિલ નથી. એમાં જ બંધાઈ ન જવાય એ જોવું મુમુક્ષુને માટે જરૂરી. મુમુક્ષુનું અંતિમ લક્ષ્ય છે તૃષ્ણાક્ષય, અહંનાશ. વિભાવમાંથી ખસી તે સ્વભાવમાં ખરેખર પ્રતિષ્ઠિત થતો જતો હોય તો તૃષ્ણાથી અને કર્તુત્વાભિમાનથી પણ તે મુક્ત થતો જવો જોઈએ. મુકિતપંથે એની પ્રગતિનો સાચો માપદંડ એ જ હોઈ શકે.
| SR No. | 005904 |
| Book Title | Aapne Aatmnirikshan Karishu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarendravijay |
| Publisher | Aatmjyot Prakashan |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 192 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |