________________
ઉo
ગીએ કહ્યું “ના ભાઈ ના ! આ માણસનું તો માથું પણ ખાવા લાયક નથી. કારણ કે જર્વે તું હિટ ગર્વથી આનું માથું સદા ઊંચું જ રહ્યું છે, એ કયાંયે નમ્યું નથી. હા, અધિકારીઓ આગળ એણે માથું ઘસ્યું હશે, ધનવાનેને નમન પણ કર્યો હશે, પણ દેવે આગળ, ગુરુ આગળ અને ધર્મો આગળ તે એ અકકડ જ રહ્યું છે. પિતાને ઘેર આવનારની સામે એ નમ્રતાથી કદી ગય નથી. પોતાને ત્યાં આવેલા અતિથિઓને એણે નમ્રતાપૂર્વક સત્કાર પણ કર્યો નથી. અને પિતાના ગુરુજને આગળ પણ એ અક્કડ થઈને ચાલ્યું છે,
માણસમાં જેમ લાયકાત આવતી જાય છે, તેમ તેમ એમાં નમ્રતા આવવી જોઈએ. આંબાને જેમ ફળ આવતાં જાય તેમ તે નમે છે. નમ્રતામાં જ એની મહત્તા રહેલી છે. એટલે આપણે કહીએ છીએ, “લઘુતામું પ્રભુતા વસે, પ્રભુતાસે પ્રભુ દૂર.” લાયક માણસ કેવા નમ્ર હોય છે અને અલ્પ સત્ત્વવાળા કેવા ઉદ્ધત હોય છે એને એક પ્રસંગ મને યાદ આવે છે. .
અમે અંધેરીમાં ચાતુર્માસ હતા. અમારા નજીકના બંગલામાં એક ભાઈ ગ્રેજ્યુએટ થયેલા રહે. પણ એમનામાં અભિમાન તે ભાય નહિ. એ ચાલે ત્યારે અક્કડ, ઘરથી નીકળે ત્યારે તે એની ચાલ પણ જોવા જેવી. તાડ વળે તે એ વળે. અમારા સાધુઓ સામે મળે તે ભાઈ મોઢું મરડીને ચાલે. એને થાય કે આ તો પૃથ્વી ઉપર ભારભૂત! આ સાધુઓ શું કામના? મફતનું ખાય અને ફર્યા કરે !
એક દિવસ ગમ્મત થઈ. હું એક ભાઈને બંગલે આહાર લેવા ગયેલે, ત્યાં એ બંગલાના માલિકે મારી સાથે જ્ઞાનગોષ્ઠ માંડી. વાતે ચાલતી હતી, એટલામાં પેલા અકકડભાઈ આવ્યા. શેઠને જોતાં જ એ એકદમ નમ્ર બની ગયા. શેઠને ખૂબ જ સભ્યતાથી સલામ કરી.
શેઠે કહ્યું: “આટલું મોડું નોકરી કરે છે કે હજામત?” પેલાએ અતિ નમ્રતાથી અને દીનતાથી કહ્યું “ સાહેબ ! આજે
