________________
૭િ
માનવતાનાં સોપાન વાપરો હેય તે કેઈના દિલમાં ન હોય તે ય જખમ ઊભે કરે. એટલા માટે આપણી વાણી મધુર હેવી જોઈએ. " - મધુરતાનું તે સમજ્યા, પણ મધુરતાના નામે ખુશામત આવી જાય છે ? તે જુલમ થાય. એ વાણી જ પતનનું સાધન થાય. ન બોલવાને ઠેકાણે બેલે અને બેલવાને ઠેકાણે મૌન થઈ જાય તે કેવું અગ્ય થાય છે એટલે બીજો ગુણ છે નિપુણ.
. વચન જેમ મધુર હોય તેમ સાથેસાથ નિપુણ પણ હોવું જોઈએ. જેની વાણીમાં નિપુણતા હોય તે ખોટી ખુશામત કરે નહિ. કેઈની ખેટી શેમાં તણાય નહિ અને કઈ બનાવવા આવે તે અવસરે એને ચેતવ્યા વિના પણ રહે નહિ.'
એક ફૂલણજી પતિ વારંવાર પિતાની પત્ની આગળ પોતાનાં કુળ, જાતિ, ગૌરવ અને કુટુમ્બનાં વખાણ કરતે, આથી સ્ત્રી, કંટાળી જતી. એક વાર પતિએ પૂછ્યું: “મારાં સગાંઓ પર તારો પ્રેમ કે છે?” નિપુણ શબ્દમાં પત્નીએ ઉત્તર વાળ્ય.
પ્રાણનાથ! આપનાં સગાઓ પર મારો પ્રેમ કાં ન હોય ? હું તે મારી સાસુ કરતાંય આપની સાસુને વધારે ચાહું છું !” આ મધુર છતાં નિપુણ ઉત્તર સાંભળ્યા પછી એના પતિને થઈ ગયું કે અહિથી. બેટી બડાઈ કે ખુશામત નહિ મળે. આ ઉત્તરમાં મધુરતા ને નિપુણતાનું મિશ્રણ છે.
ત્રીજો ગુણ છેઃ કમ્ | સ્તક એટલે થોડું. બોલવું ખરું પણ થોડું બોલવું. જરુર પૂરતું જ બોલવું. બહુ બલ બેલા કરનારના વચનની કિંમત હોતી નથી. બહુ ભાષણ કરનાર, જ્યાં ત્યાં ને જ્યારે ત્યારે શિખામણ દેનાર વાચાળમાં ખપી જાય છે. એના પર લેકેને વિશ્વાસ બેસતો નથી. એ બેલે તે લેકે
