________________
ખંડિચેર
તું આને માત્ર પડી ગયેલાં મકાન અને નષ્ટ થયેલી હવેલી કહે છે, પણ હું તે આને આપણા પૂર્વજોના ભવ્ય ઇતિહાસ માનું છું.
આ ખંડિયેરમાં જે વીર-ગાથા છે, આ પથ્થરામાં જે સૌંદર્ય છુપાયેલું છે, અહીંની ધૂળનાં રજકણમાં જે ખમીર ઝળહળી રહ્યું છે. અહીંની દીવાલેામાં ભૂતકાળના જે ગૌરવભર્યાં ઇતિહાસ લખાયેલેા છે, અને અહીંના વાતાવરણમાં જે સર્જન અને વિસર્જનની ભાવના ભરી છે, તે આજે પણ આપણે અનુભવી શકીએ છીએ, હા, તેનું સંવેદન કરવા માટે સહૃદયતાભરી દષ્ટિની આવશ્યકતા તેા ખરી જ ! જેને સાત્ત્વિક માનસ-દીપક બુઝાઇ ગયા છે, તેને તે અહીં પણ કેવળ અંધકાર જ નજરે પડશે, અને એ અંધકારમાં કેવળ ભૂતના એળા જ દેખાશે !
૧૦૨
