________________
હવે તે જાગે ! હમણાં અહીં ટીપ કરીએ અને એમાં માત્ર રૂપિયા બેંધાવવાના જ હોય અને ભરવાના ન હોય તે ટીપ કેટલે પહોંચે? લાખ, કોડ કે અબજ કંઈ માપ રહે ખરું ? કારણ કે રૂપિયા લખાવવામાં કેણ કંજૂસ બને? ભરવાના હોય તે ચિંતા છે ને? તેમ ભાતૃભાવ, વિધવાત્સલ્ય, નિર્દોષ પ્રેમ વગેરે શબ્દ વાપરવા સહેલા છે, પણ જ્યારે કસોટી પર ચઢે છે, ત્યારે જ એની કિંમત થાય છે.
આ આજે શબ્દ સોંઘા બન્યા છે, કર્તવ્ય શું બન્યું છે, કર્તવ્યને દીવડે પ્રગટશે તે જ પ્રકાશ મળશે. કર્તવ્ય વિનાનાં ભાષણથી તો છે એના કરતાં અંધારું વધશે, એમ આજના યુગનાં આંદોલન પરથી લાગે છે. - હૃદયના ઊંડાણમાં કોતરાઈ જાય એવી ગંભીર વાણીથી શ્રી રામે કહ્યું: “ભાઈ ! હું જાણું છું કે પ્રેમ બળવાન છે. પણ એ તું કેમ ભૂલી જાય છે કે પ્રેમ કરતાં પણ કર્તવ્ય મહાન છે! કર્તવ્યની વેદી પર પ્રેમનું બલિદાન આપવું એમાં જ માનવની મહત્તા છે.
“ધર્મસમરમેં કભી ભૂલકર, શૈર્ય નહીંખના હોગા, વજપ્રહાર ભલે શિર પર હો, કિન્તુ નહીં રેના હોગા'. માટે કહું છું કે શોક કર્યા વિના કર્તવ્યના પંથે લાગી જા.”
આ વચન સાંભળતાં શ્રી ભરતથી ન રહેવાયું. એમને આત્મા મમતાથી દ્રવી ગયે. એમણે કહ્યું: “ભાઈ! આ વાત હું જાણું છું પણ માનવીનું મન એ નિર્મળતાના પરમાણુઓથી ઘડાયેલું છે. એટલે કેકવાર એ દ્રવી જાય છે, છતાં હું આપની આજ્ઞા શિરેવંદ્ય ગણું છું.