________________
-
૩૯
સુખની શોધમાં છે. તે જ રીતે શ્રી રામચંદ્રજીને જીવનપ્રસંગ આદર્શરૂપ છે. આ પ્રસંગ ભવ્ય છતાં કરુણ છે! ત્યાગને આ પ્રસંગ સાંભળતાં આપણાં હૈયાં ભરાઈ જાય છે, ને નયન આંસુથી છલકાઈ જાય છે પણ આમાંથી તે આપણે પ્રેરણા લેવાની છે. આ પ્રસંગ આપણને એ જ સૂચવે છે કે આશા-અભિલાષાને કચડીને પણ જે ત્યાગ કરે છે, તે ઉચ્ચ આદર્શના શિખરે પહોંચે છે. જે આશા કે અભિલાષા વિના જે સંપૂર્ણ ત્યાગ કરાય, તે તો પછી પૂછવું જ શું ? . - આ પ્રસંગે ગંભીર રીતે વિચારજે. સુખ રાજ્યમાં હતું કે વનમાં? ભેગમાં હતું કે ત્યાગમાં સિંહાસનમાં હતું કે હૈયામાં? હૈયામાં આનંદ ન હોત તો રામનું તેજ પળે હૃદય બંધ પડી જાત, પણ એવું કાંઈ ન થયું. પણ ઉલટે સાપ કાંચળી ઉતારીને ચાલ્યો જાય તેમ રાહ છેડી એ વનમાં ચાલતા થયા. કારણ કે એ જાણતા હતા કે ત્યાગ જે હૈયામાં હશે તે જીવન સદા સુખથી છલેછલ ભરેલું જ રહેશે. માટે કહું છું કે ઇંદ્રિયો પર કાબૂ મેળવવાથી આત્મા શાન્ત બને છે, ને ત્યાગ કરવાથી આત્મા નિર્લેપ બને છે આ બે અજોડ સાધનોના પ્રતાપે આત્મા, આત્મામાં જ સુખને પ્રજાને જુએ છે.