________________
હવે તે જાગો!
૧૭ ખેતર મેં વેચાતું લીધું છે માટે માલિક હું છું. અને તેથી હું લઈ ગયે છું.” રાજાની તમામ દલીલને તેડી એ ચાલતે થયે.
અને ધર્મરાજાને વિચાર કરતાં સમજાયું કે મારી જ બુદ્ધિ ભ્રષ્ટ થઈ એનું જ આ પરિણામ! પ્રજાને માલ હડપ કરવાની મારા દિલમાં ઈચ્છા થઈ, એટલે આને વિચાર પણ પલટાયે-આની ભાવના પણ બદલાણું કેમકે ભાવનાને પડઘો પડ્યા વિના રહેતું નથી. દિલ એ તે અરીસો છે. આત્મા પરમાત્મા કયારે બને? - આજે તે આ દૃષ્ટાંતનું ચિત્ર પ્રત્યક્ષ છે, પ્રાયઃ પ્રધાનથી માંડીને સામાન્ય પ્રજાજન, તમામ, એકબીજાને ઉતારી પાડવાની, છેતરવાની, ઠગવાની, પિતાની જાળમાં ફસાવવાની અને શીશામાં ઉતારવાની રમત રમી રહ્યા છે. આ સ્થિતિમાં પુરુષમાં સાચું પુરુષત્વ અને સ્ત્રીઓમાં સાચું સ્ત્રીત્વ લાવવું હેય તે નૈતિક ભાવનાને ઉદય માંગે છે.
બર્નાડ શોએ. પાશવતા તરફ ખેંચાતા જગતને પડકાર કર્યો છે. “The beginning of manhood and womanhood is the drawing of passions in him.' - મનુષ્ય કે સ્ત્રીમાં સાચું પુરુષત્વ કે સાચું સ્ત્રીત્વ ત્યારે જ આવે છે કે જ્યારે ઉત્કટ ભાવનાને તેઓના માં ઉદય થાય છે, જેનામાં આ ભાવનાને ઉદય ન થાય તેના માટે તે કવિએ કહ્યું છે: “મનુષ્યન મુશ્ચિત્તિ” મનુષ્યને જ્યારે મૃગની સાથે કવિએ સરખાવ્યા, ત્યારે મૃગલાંઓએ પણ વધે લીધે અમે એવા નથી. પશુ વિફરે તે શું કરે? એકાદ બેને જરા ઈજા કરે, પણ માનવી વિફરે તે ? માનવી તે
