________________
આત્મ જાતિ .
૧૮૭
વર્ષાકાળ આવતાં બબડાટ કરતો નથી. એ જાણે છે કે આ તે
તુ ઋતુના ખેલ છે. શિયાળામાં ટાઢ પડે છે, પણ ઘઉંને કપાસ એમાં જ તૈયાર થાય છે. વર્ષોમાં વૃષ્ટિ થાય અને કીચડ થાય પણ જુવાર બાજરી એમાં જ પાકે છે. ઉનાળામાં તડકે . પડે છે પણ મીઠી કેરીઓ અને રાયણ એ ઋતુમાં જ પાકે છે, તેમ દુઃખ, વિપત્તિ, વિગ પણ માણસને ઘડવા આવે છે. એથી માણસની કસોટી થાય છે. માણસનું હીર આવા સંયેગેમાં જ પ્રગટે છે. સાચા અભ્યાસી દુઃખને પણ કુદરતની પ્રિય ભેટ માની હસતા મુખે એનું સ્વાગત કરે છે. એ સમજતા હોય છે કે આજનું દુઃખ એ મારી ગઈકાલની ભૂલનું જ પરિણામ છે. એક ભૂલને સુધારવી હોય તે બીજી નવી ભૂલ ન કરવી, દુઃખ વખતે અકસેસ કરે એ જૂની ભૂલમાં નવી ભૂલને ઉમેરો કરવા બરાબર છે. તુને ખેલ
પણ કેટલાક માણસ આ વાતને વિચાર કર્યા વિના કેવળ ફરિયાદ જ કરતા ફરતા હોય છે. વરસાદ આવે તે કહે આહ! શું વરસાદ છે! બંધ થતા જ નથી. મારી નાખ્યા.” ટાઢ પડે ત્યારે કહેઃ “શું ટાઢ પડે છે! ચામડાં ચીરાઈ ગયાં.” તાપ પડે ત્યારે કહે “તડકે પડે છે કાંઈ તડકે! ધરતી તે ભડકે બળી રહી છે!” આમ રોદણાં રોયા જ કરે; પણ આ તે ઋતુના ખેલ છે, એમ ન સમજે. તેમ કેટલાક માણસો પણ જીવન અંગે રોદણાં જ રેતા હોય છે. કેઈ પુત્ર માટે તે કઈ પત્ની માટે કઈ ધન માટે તે કોઈ ધંધા માટે પણ ફરિયાદ કર્યા વિના જ પુરૂષાર્થ કરવો જોઈએ, એમ ન વિચારે.
