________________
માનવતાનાં પાન મળે? જે કે નહિ હોય એમ ન કહેવાય, પણ હોય તો એવા કેટલા?
એ કઈ આ સભામાં છે ખરે? નથી. ત્યારે વેપારી પિતાની દુકાન પર શું રાખે છે?
પ્રમાણિકતાનાં પાટિયાં, સંત-મહાત્માઓના ફોટા મહાન નેતાઓની છબીઓ–આ બધું શા માટે ! અહિંસામાં જરાય ન માનતે હેય, અહિંસાના એક પણ સિદ્ધાંતને ન પાળતે હોય છતાં ખાદી પહેરીને ફરતા હોય છે, આ બધું શા માટે? લેકેને દિલ પર પ્રમાણિકતાની છાપ બેસાડવા માટે ને? અને પ્રમાણિકતાની છાપ પડ્યા પછી માણસ, માણસની સાથે વાત કરતા હોય ત્યારે મેંઢામાંથી સાકર ઝરતી હોય એવું બેલતે હોય છે. માદકતાની એવી ભૂરકી છાંટે કે સામે માણસ એ વાણીના ઘેનમાંથી જાગી જ ન શકે.
માણસ પોતાના ઘરાકને સમજાવતા શું કહે છે? “અરે, ભાઈ! હું તે જૂઠું બોલું ખરે! ભાઈ, જૂઠું બોલીને કેટલા ભવ કાઢવા છે? આપણે તો સાચું જ બોલીએ, એક જ ભાવ, અને હું ખોટું કહેતો હોઉં તે ભાઈના ગળાના સમ !' એમ કહી ઘરાકના ગળે હાથ નાંખે, પણ એને ક્યાં ખબર છે કે ભાઈમરી જાય તો આ ભાઈને તો નેહવા-નિચોવવાનુંય નથી, એને તે માત્ર ધંધાદારી સમ જ ખાવા છે ને? '
આ રીતે માણસ મનમાં કંઈક ઘાટ ઘડતે હોય, વચનમાં વળી કંઈ જુદું બોલતે હેય, અને કાયાથી વળી
ત્રીજું જ કરતે હેય, છતાં દંભ કરનાર માણસ સૌમ્ય ગણાય ' અને ચેતવણી આપી શિકાર કરનારે સિંહ ક્રૂર ગણાય!