________________
૫૬
જ્ઞાનસાર
કે અલ્યા બિરબલ, કેમ છે ?” આપના તુકારા મારું મન ખૂબ છે.” અકબર કહે: “અરે, આમાં તારું શું વળવાનું ? કહે તે ઘેાડા પૈસા આપું.” બિરબલે કહ્યું : “જહાંપનાહ! રોટલા કરતાં મન તૃપ્ત થાય એ બહુ માટી વાત છે.” અકખરે “હા” પાડી.
એ રથમાંથી ઊતરી સિંહાસન ઉપર બેસવા જાય ત્યારે એ પૂછે, “ખિરખલ ! કેમ છે ?” આવું બે-ચાર દિવસ ચાલ્યું. ધીમે ધીમે ગામમાં વાત પ્રસરી ગઇ. ખિરબલ ખાદશાહના માનીતા છે, રાજા સિંહાસન ઉપર બેસતાં પહેલાં એને જ પૂછે : “કેમ છે ?” એનું સ્થાન ખાદશાહના મનમાં કેટલું માટુ હશે !
સૌ મિરખલને ખેાલાવવા લાગ્યા. શ્રીમતા, મેાટા સામા સૌ બિરબલને સલામ ભરે, “જેને ખાદશાહ જાહેરમાં પૂછે એને એકાંતમાં તે કેટલા મળતા હશે ? આપણી વાત કરે તેા આપણું કામ થાય. એની મહેરબાની મેળવા, અકબરની મહેરખાની નહિ મળે પણ ખરખલની તા જરૂર મળી શકે.” ધીમે ધીમે એ મેટા થવા લાગ્યા, ભેટા આવવા લાગી.
અકખરને થયું : માગનારા ઘણા આવ્યા પણ ખિરખલે કાંઈ જ ન માગ્યું. એક મહેરખાની જ માગી.” પણ ખરી રીતે એણે તે ઘણું માગી લીધું.
એક દિવસ અકબરે ખિરખલને પૂછ્યું: “બિરબલ ! મેં તને કાંઈ આપ્યુ' નથી તેમ છતાં તું મસ્ત કેમ રહે છે?” જહાંપનાહ ! તમારી નજરેશમાં આવી ગયા, એટલે ગામની નજરામાં વસી ગયા.”
આનું નામ આંતરદૃષ્ટિ. પૂર્ણાનંદની સુધા એટલે અમૃતથી સ્નિગ્ધ અનેલી, સુકુમાર, ભાવાત્મક અનેલી દૃષ્ટિ મનીષીની છે. આ દૃષ્ટિમાં પૂર્ણતા છે, આ દૃષ્ટિમાં દિવ્યતા છે.
