________________
ર
ભક્તની કોટી દ્વાર આગળ ઉભેલા રાજાએ અને અવધૂતે એક પછી એકને બહાર કાઢી પૂછવા માંડયું, “તું ભક્ત છે ને ?” . '
ધ્રુજતાં ધૃજતાં ભકતે ઉત્તર આપવા લાગ્યા-નાસકાર ! ના, ના હું ભક્ત નથી. હું તે ભૂલથી અહીં આવી ચઢયો.” કઈ કહે
હું તે ઊંઘતે હતે પણ મારો ભાઈ મને તાણી લાવ્યા. હું ભક્ત નથી.” આમ જે તે ઉત્તર આપી પગે પડી, છૂટી કારાનાં દમ ખેંચવા લાગ્યા.
અને એક ખરે ભકત આવ્યો. તેણે કહ્યું –“આપ ખુશીથી મારા શરીરને ભોગ લઈ શકો છે. હુ કોઇના ઉપયોગમાં આવતે, હોઉં તે ઘાણીમાં તે શું પણ કહે તે રીતે મરવા તૈયાર છું. અરે, અરે, પ્રસન્ન મુખે મારું શરીર અને મારું સર્વસ્વ આપવા તત્પર છું–જે ઉપકાર થતું હોય તે.”
આ માણસની નિખાલસ વાણી સાંભળી, અવધૂતે કહ્યું: “આ ખરે ભક્ત છે. બીજા બધા ઢોંગી છે.” સૌની પાસેથી પાંચ વર્ષને ચડેલ કર-વેરે ઉધરા, અને વ્યાજ સાથે યોગ્ય રીતે વસુલ કરે!”
. વાચક આ દષ્ટાનથી સમજી શકશે કે–આ દષ્ટાન્તમાં આખું ગામ ભક્ત બની ગયું. પણ પરીક્ષામાં એક જ જણ ઉત્તીર્ણ થયે, તેમ આજે પણ ભક્ત અને ભક્ત જેવી બીજી અનેક બિરૂદાવિલિ લોકે ધારણ કરે છે, પણ એ બિરદાવલીની કસોટી થાય ત્યારે આ ભકતની જેમ પિલી લીલેની શ્રેણી ગોઠવે–જેમાં ન હોય માંલ કે ન હોય તર્કશુદ્ધ પ્રમાણિક્તા ! આજે સેવાના નામે, કેગ્રેસને નામે. ધર્મને નામે–અનેક બિરુદ ધારણ કરી, અનેક વ્યક્તિઓ નિકળી પડી છે, પણ એમની અગ્નિપરીક્ષાની વેળાએ આ દષ્ટાન્તની હકીક્ત તે મૂર્ત સ્વરૂપ નહિ લે ને ?
પદવીઓના બિરુદને ધારણ કરનારા મહાનુભાવોને મારો આ એક નમ્ર પ્રશ્ન છે!
