________________
પાપનું પ્રાયશ્ચિત્ત જાય ! તમે તમારું ને મારું જીવન જ જ્યાં બગાડવા બેઠા છે ત્યાં આ ગાલીચે શું વિસાતમાં છે? જીવન કરતાં આ ગાલી ને વસ્ત્રો મેંધા નથી. આનાં મૂલ્યાંકનો કોઈ દિવસ આપણું અમૂલ્ય જીવનથી અધિક થનાર નથી. તમે જે મારું અમૂલ્ય સ્ત્રીત્વ લુટે છો અને તમારું કિમતી પુરુષત્વ વેડફે છે તે ભલે બગડી જતાં આ વસ્ત્રો! જે સર્વસ્વને સળગાવવા તૈયાર છે તે તણખલા માટે શા માટે રડે ? ”
આ વેધક શબ્દો વિદ્યુતચંદ્રના હૈયામાં વિદ્યુતની જેમ તીવ્ર અસર ઉપજાવી ગયા. એના હૈયામાં એક અસહ્ય ઘા પશે. જેતજોતામાં હૈયું ચિરાઈ જવા લાગ્યું. પશ્ચાત્તાપની એક વિરાટ જવાળા પ્રગટી. એને મિત્રદ્રોહનું ભાન થયું. વિવેકના નેત્રે ઉઘડી ગયાં અને એના હૈયામાં અનેક પ્રકારના આન્દોલન ઉપડ્યાં. અરે, મેં આ શું ચિન્તવ્યું ! વિશ્વાસઘાત ! મિત્રદ્રોહ ! સતીત્વને નાશ ! મારા સંયમનો ભંગ ! - એને ચકરીઓ આવવા લાગી. આંખે અંધારા આવ્યાં. લજ્જાથી મુખ અવનત બન્યું. એ એકદમ સુશીલાના ચરણોમાં ઢળી પડે. આંસુથી એનાં પગનું પ્રક્ષાલન કરવા લાગે. પશ્ચાત્તાપથી કુંળું બનેલું હૈયું બોલવા લાગ્યું. દેવી ! એ દેવી! મને બચાવ ! શિયલની મૂર્તિ સુશીલા ! તું મને માફ કર. મારા જેવા પતિતને ઉદ્ધાર તું નહિ કરે તે બીજો કોણ કરશે? મા ! તું ધન્ય છે. પાશવતાની દુર્ગન્ધથી ગન્ધાતા મારા હૈયામાં તે તે આર્યસંસ્કૃતિની અમર સિરભ પ્રસરાવી છે ! મારા આ અન્ધકારમય જીવનમાં તારી આ શિયળની જ્યોત પથદર્શક બને ! ”
આટલું કહી એ ચાલતો થયો. માઝમ રાતે એ પાપનું પ્રાયશ્ચિત્ત કરવા ભયંકર અટવી ભણી ઉપડી ગયે.
- એ ગયો તે ગયો. ફરી કદી એ ન દેખાયો. આજે પણ એને એના મિત્રો શોધે છે પણ એનો પત્તો કયાંય લાગતો નથી!