________________
એક વિરલ વિભૂતિ દુનિયાના સદ્દભાગના એક મનહર પ્રભાતે આ વિરલ વિભૂતિએ વૈભવથી ઉભરાતાં રાજમંદિરો અને વહાલસોયાં સ્નેહીઓને ત્યાગ કરીને, મહાભિનિષ્ક્રમણ કર્યું; કારણ કે દુનિયા એમને દુઃખથી છલકાતી દેખાણી. દુનિયા જ્યારે દુઃખથી રીબાતી હોય ત્યારે આ કોમળ હૈયું સુખમાં કેમ વિલસી શકે ?
આ વિરલ વિભૂતિના વસમા વિયોગની વેધક વાંસળી વાગી અને ક્ષત્રિયકુંડ ગામના ઉપવનમાં એક અજોડ કરુણ દશ્ય જાણ્યું. આ દશ્ય આ જીવનસમપક વિરલ વિભૂતિની વસમી વિદાયનું હતું. આ દૃશ્ય અનાથ હૈયાંની કોમળ લાગણીઓથી છલકાતું હતું. આ દશ્ય વચ્ચે હૃદયવિદારક ઘેર ડૂસક અને સાચાં આંસુ પણ હતાં. હા! આકરી વિદાય કોમળતાપૂર્વક ભજવાતી હતી. આ વિદાયના દશ્યમાંથી વાત્સલ્ય અને કરુણાની ધારા ટપકતી હતી. આ વસમી વિદાયની વાંસળીમાંથી હૈયાને હચમચાવી મૂકે એવા કરુણ અને વેધક સૂરો વારંવાર આવી. નાજુક હયાંઓને વ્યથિત કરતા હતા. પોતાના લઘુ બન્ધવનું આ મહાભિનિષ્ક્રમણ નન્દિવર્ધનના વાત્સલ્યપૂર્ણ હૈયાને વલોવી નાખતું હતું જીવનમાં ક્ષણ માત્ર પણ છૂટ નહિ પડનાર પિતાનો લઘુબા ધવ આજે સદાને માટે ગૃહત્યાગ કરે છે. ખરેખર, માનવીની પ્રિય વ તુ જાય છે ત્યારે એના જીવનનું સર્વસ્વ લેતી જ જાય છે !
ત્રીશ વર્ષ સુધી સૌરભવાળા તરુવરોની શીતળ છાયામાં વિહરનાર માનવી, અખંડ અગ્નિ ઝરતા તડકામાં તપે, પુપની નાજુક શયામાં પિઢનાર માનવી, કંટક પર કદમ ભરે, લાખોની સલામ ઝીલનાર માનવી, રંક અનાર્યોનાં અપમાન સહે; આ કાર્ય કેટલું કપરું છે, એ તે અનુભવીનું હૈયું જ વેદી શકે–તે આ વિરલ વિભૂતિનું હૈયું જ !
સ્વયં ઈદ્ર મહારાજાએ મુકત કંઠે પ્રશંસા કરી- “આજે ભારતવર્ષમાં એક વિરલ વિભૂતિ છે કે જે મરણથી ગભરાતી નથી અને
