________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૫૭
ગાથા-૪૧-૪૨
द्यनुयोग़ानां पुनर्वक्ष्यमाणलक्षणे पृथक्त्वे नास्ति समवतारो नयानाम्। भवति वा क्वचित् पुरुषापेक्षोऽसौ ॥ इति नियुक्तिगाथार्थः ॥२२७९ ॥ (विशेषावश्यकम्) एएहिं दिट्ठिवाए, परूवणा सुत्तअत्थकहणा य ॥ इह पुण अणब्भुवगमो, अहिगारो तीहि ओसन्नं ॥ ४१॥ एतैर्दृष्टिवादे प्ररूपणा सूत्रार्थकथना च ॥ इह पुनरनभ्युपगमोऽधिकारस्त्रिभिः प्रायः ॥ ४१॥ ।
एभि.गमादिभिर्नयैः सप्रभेदैर्दृष्टिवादे सर्ववस्तुप्ररूपणा सूत्रार्थकथना च ‘क्रियते' इति शेषः । इह पुनः कालिकश्रुतेऽनभ्युपगमो नावश्यं नयैर्व्याख्या कार्या । यदि च श्रोत्रपेक्षया नयविचारः क्रियते तदा त्रिभिराद्यैरुत्सनं प्रायेणात्राधिकारः ॥ इति नियुक्तिगाथार्थः ॥२२७५ ॥ (विशेषावश्यकम्) .
કાલિકશ્રુત મૂઢનય છે. તેમાં નયોનો સમાવતાર થતો નથી, અર્થાત્ પ્રત્યેક પદમાં નયા કહેવાતા નથી. ચરણકરણ અનુયોગ વગેરે ચાર અનુયોગ જુદા ન હતા ત્યારે નયોનો વિસ્તારથી સમવતાર થતો હતો = પ્રત્યેક પદમાં કયો વિસ્તારથી કહેવાતા હતા. ચરણકરણાદિ અનુયોગો જુદા થયા ત્યારથી નયોનો સમવતાર નથી. આમ છતાં ક્યાંક પુરુષની અપેક્ષાએ સમવતાર થાય છે. [૪૦] દૃષ્ટિવાદમાં સર્વ વસ્તુની પ્રરૂપણા અને સૂત્રાર્થકથન ભેદ-પ્રભેદ સહિત સાત નયોથી કરાય છે. પણ કાલિક-શ્રુતમાં અવશ્ય નયોથી જ વ્યાખ્યા કરવી એવો નિયમ નથી. જો વિશિષ્ટ શ્રોતાની અપેક્ષાએ નયોથી વ્યાખ્યા કરવાની જરૂર પડે તો પ્રાયઃ નૈગમાદિ નયોથી १२वी. [४१] पायं पसिद्धमग्गो, अपरिणई नाइपरिणई वा वि ॥ अपसिद्धे तब्भावो, बुहेहिं ता सुट्ट दिट्ठमिणं ॥ ४२॥ प्रायः प्रसिद्धमार्गः अपरिणतिर्नातिपरिणतिर्वापि ॥ अप्रसिद्ध तद्भावः बुधैस्तावत्सुष्ठु दृष्टमिदम् ॥ ४२ ॥
