Page Text
________________
વતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૩૭
ગાથા-૧૮
ઉખેડી શકાય નહિ, તેમ કદાગ્રહને દૂર કર્યા વિના સંસારનો અંત ન આવે. સંસારનો અંત શુદ્ધધર્મથી જ આવે. શુદ્ધધર્મની પ્રાપ્તિ કદાગ્રહ દૂર થયા વિના ન થાય. ધર્મપ્રાપ્તિના અનેક કારણોમાં સૌથી પહેલું અને મુખ્ય કારણ કદાગ્રહ ત્યાગ છે. શુદ્ધધર્મની પ્રાપ્તિ સત્યના સ્વીકારથી થાય. કદાગ્રહ હોય ત્યાં સત્યનો સ્વીકાર ન થઈ શકે.
કદાગ્રહી માણસ લખેલી પાટી જેવો છે. લખેલી પાટીમાં લખી શકાય નહિ. કોરી પાટીમાં જ લખી શકાય. જેની મનરૂપી પાટી કદાગ્રહ રૂપ અક્ષરોથી ભરેલી છે તેમાં તત્ત્વ=સત્ય લખી શકાય નહિ. જેની મનરૂપી પાટી કોરી હોય=કદાગ્રહરૂપી અક્ષરોથી રહિત હોય તેનામાં જ તત્ત્વ સત્ય લખી શકાય. માટે સત્ય મેળવવા માટે કોરી પાટી જેવા (=મધ્યસ્થ) બનવું જોઈએ.
કદાગ્રહી માનવ “મારું માનેલું સાચું જ છે” એવી પકડવાળો હોય. તેની “સાચું એ મારું” એવી નહિ, કિંતુ “મારું એ સાચું” એવી મનોવૃત્તિ હોય છે. મધ્યસ્થનું ચિત્ત જ્યાં યુક્તિ હોય ત્યાં જાય છે, અર્થાત્ યુક્તિ પ્રમાણે સિદ્ધાંતને સિદ્ધ કરે છે. જ્યારે કદાગ્રહી યુક્તિની ઉપેક્ષા કરીને કે યુક્તિને ગમે તેમ ખેંચીને પોતાનું માનેલું સિદ્ધ કરવા મથે છે. મધ્યસ્થની દૃષ્ટિ તત્ત્વ (સત્ય) તરફ હોય છે, અને કદાગ્રહીની દષ્ટિ સ્વપક્ષ તરફ હોય છે.
મંદાગ્રહની ભયંકરતાનું વર્ણન કરતાં અધ્યાત્મસારમાં કહ્યું છે કેજયાં સુધી કદાગ્રહ હોય ત્યાં સુધી સત્ય તત્ત્વ સમજી શકાય નહિ, સમભાવ ન આવે અને હિતોપદેશ રુચે નહિ. નિહ્નવોએ પાંચ મહાવ્રતોનું સારી રીતે પાલન કર્યું, આકરા વિવિધ તપો કર્યા, પિંડવિશુદ્ધિનું સારી રીતે પાલન કર્યું તો પણ તેમને એ બધાનું ફળ ન મળ્યું એનું કારણ કદાગ્રહ છે. કદાગ્રહી જીવને બુદ્ધિરૂપી થાળી મળી, સુગુરુરૂપી પીરસનારે બુદ્ધિરૂપી થાળીમાં હિતોપદેશરૂપ મોદકો પીરસ્યા, આમ છતાં કદાગ્રહરૂપી પુરુષ તેને ગળામાં પકડીને મોદક ખાવા દેતો નથી. કદાગ્રહી માણસ સંભવ છે કે ગુરુની પાસે શાસ્ત્રો સાંભળે, પણ ગુરુનું માને નહિ, પોતાના
| SR No. | 005894 |
| Book Title | Yatilakshan Samucchay Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajshekharsuri |
| Publisher | Arihant Aradhak Trust |
| Publication Year | 1999 |
| Total Pages | 306 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |