________________
તિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૨૯
ગાથા-૧૩
શ્રાવકોની મમતા:- શ્રાવકો ઉપર મમતા રાખવી. “આ શ્રાવક મારો છે” એ પ્રમાણે ગાઢ આગ્રહ રાખવો. “ગામમાં, કુળમાં, નગરમાં કે દેશમાં ક્યાંય મમત્વ ન કરવું.” એમ આગમમાં મમતા કરવાનો નિષેધ હોવા છતાં કેટલાકો મમતા કરે છે.
રાઢાથી અશુદ્ધ ઉપધિ-ભક્તાદિ- રાઢા એટલે શોભા. શરીરશોભાની ઈચ્છાથી અશુદ્ધ ઉપાધિ અને ભક્ત (= આહાર) કેટલાક ગ્રહણ કરે છે. અશુદ્ધ એટલે ઉદ્ગમ અને ઉત્પાદન આદિ દોષોથી દુષ્ટ. વસ્ત્ર-પાત્ર વગેરે ઉપધિ છે. અશન-પાન-ખાદિમ-સ્વાદિમ વગેરે ભક્ત છે. ભક્તાદિ એ સ્થળે રહેલા આદિ શબ્દથી ઉપાશ્રય સમજવો. આગમમાં ઉપધિ-ભક્ત-ઉપાશ્રય પણ અશુદ્ધ નિષિદ્ધ જ છે. કારણ કે ઋષિઓએ આ પ્રમાણે કહ્યું છે-“અકથ્ય એવા પિંડને (=અશનાદિ ચાર પ્રકારના આહારને), શય્યાને (= વસતિને), વસ્ત્રને અને પાત્રને લેવાની ઈચ્છા પણ ન કરવી, કિંતુ કષ્ય (પિંડ વગેરે)ને ગ્રહણ કરવા.” (દશવૈ. અ. ૬ ગા. ૪૮)
. અહીં રાઢા શબ્દનો ઉલ્લેખ પુષ્ટ આલંબનથી દુર્ભિક્ષ અને માંદગી આદિમાં પંચકહાનિથી કંઈક અશુદ્ધ પણ ગ્રહણ કરતા સાધુને દોષ ન લાગે એમ જણાવવા માટે છે. કારણ કે પિંડનિર્યુક્તિમાં (ગા. ૬૭૦) આ પ્રમાણે કહ્યું છે. સર્વ ભાવોને જોનારા તીર્થંકર આદિ વડે આ આહારવિધિ જે રીતે કહેવાયો છે તે રીતે કાલને અનુરૂપ સ્વમતિ વૈભવથી મારા વડે વિવરણ કરાયો છે. મૃતધર્મ, ચારિત્રધર્મ અને પ્રતિક્રમણાદિ વ્યાપારો જે કરવાથી હાનિને ન પામે તે કરે, અર્થાત્ તે તે પ્રમાણે અપવાદનું સેવન કરે.” - તથા- “કારણે કરેલું દોષનું સેવન પરમાર્થથી અસેવન જાણવું. કારણ કે કારણે કરેલા દોષસેવનના કાળે તેનો ભાવ (આ અવસ્થામાં ભગવાને આ કર્તવ્ય તરીકે કહ્યું છે એવા અધ્યવસાયના કારણે) આજ્ઞામાં રહેલો છે. આજ્ઞામાં રહેલો તે ભાવ શુદ્ધ છે અને મોક્ષનો હેતુ છે.” (ઉ. પં. ગા. ૮૦૧).
