________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
વિશેષાર્થ:- કલ્પિક સેવા એટલે કારણસર દોષનું સેવન. દર્પ એટલે કારણ વિના દોષનું સેવન. પહેલાં શૈલકસૂરિએ કારણથી દોષોનું સેવન કર્યું હતું, આથી કલ્પિક સેવા હતી. કલ્પિક સેવા કરતાં કરતાં રસગારવ આદિને આધીન બની ગયા, અને નિષ્કારણ દોષોનું સેવન કરવા લાગ્યા. આમ કલ્પિક સેવામાં દર્પને અવકાશ મળી ગયો.
ગાથા-૧૯૭-૧૯૮
૨૪૨
કલ્પિક સેવાના ૨૪ ભેદો છે અને દર્પસેવાના ૧૦ ભેદો છે. આના વિશેષ વર્ણન માટે ગુરુતત્ત્વવિનિશ્ચય બીજો ઉલ્લાસ ૧૮થી૨૧ ગાથાઓનો ગુજરાતી અનુવાદ જોવો.
“શૈલકસૂરિમાં પણ” એ સ્થળે ‘પણ' શબ્દનો અર્થ આ. પ્રમાણે છે- જેમ પંથકમાં શિથિલતા ન હતી તેમ શૈલકસૂરિમાં પણ પ્રતિજ્ઞાભંગ ન હતો. (૧૯૬)
सिढिलिअसंजमकज्जावि, होइउं उज्जमंति जइ पच्छा । संवेगाओ तो सेलओ व्व आराहया होंति ॥१९७॥ शिथिलितसंयमकार्या अपि, भूत्वा उद्यच्छन्ति यदि पश्चात् । संवेगात्ततः शैलक इवाराधका भवन्ति ॥१९७॥
સંયમનાં કાર્યોમાં શિથિલ બનીને પણ પછી જો સંવેગ થવાથી સંયમમાં ઉદ્યમ કરે તો શૈલકસૂરિની જેમ આરાધક થાય.
વિશેષાર્થઃ- આ ગાથામાં સંયમનાં કાર્યોમાં શિથિલ બનીને એમ શિથિલ શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો છે, અને શૈલકસૂરિનું દૃષ્ટાંત આપ્યું છે. આથી આ ગાથાથી સિદ્ધ થાય છે કે શૈલકસૂરિમાં શિથિલતા હતી પણ પ્રતિજ્ઞા ભંગ થયો ન હતો. (૧૯૭)
पासत्थयाइदोसा, सिज्जायरपिंडभोअणाईहिं ।
उववाइओ य इत्तो, णायज्झयणस्स वित्तीए ॥ १९८॥ पार्श्वस्थतादिदोषात्, शय्यातरपिण्डभोजनादिभिः ॥ उपपादितांश्चेतो ज्ञाताध्ययनस्य वृत्तौ ॥ १९८ ॥
