________________
ગાથા-૧૮૦
૨૨૬
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
गुरुगुणरहिओ य इहं, दट्ठव्वो मूलगुणविउत्तो जो । नहु गुणमित्तविहूण त्ति, चण्डरुद्दो उदाहरणं ॥ ४॥"
इत्यागमवचनान्यनुसृत्य मूलगुणशुद्धो गुरुन मोक्तव्यः ।
कदाचित् किंचित्प्रमादवांस्तु मधुरोपक्रमत इति तृतीयार्थे पञ्चमी, ततो मधुरोपक्रमेण-सुखदोपायेन प्रियवचनाञ्जलिप्रणामपूर्वकम् 'अनुपकृतपरहितरतैर्भवद्भिः सुष्ठु वयं मोचिता गृहवासपाशात्, तदिदानीमुत्तरोत्तरमार्गप्रवर्त्तनेन निस्तारयतास्माद् भीमभवकान्ताराद्' इत्यादिप्रोत्साहनेन पुनर्भूयोपि प्रवर्त्तयितव्यो યથાવતમાનુસfષ્યનુષ્ઠાને તિ ! (ધ. ૨. પ્ર. ગા. ૧૩૧)
જે મૂલગુણોથી સંયુક્ત હોય તે ગુરુ અલ્પદોષ હોવાના કારણે ત્યાગ કરવા યોગ્ય નથી. (પ્રમાદીગુરુને) મધુર ઉપાયોથી ફરી યથોક્ત અનુષ્ઠાનમાં પ્રવર્તાવવા.
વિશેષાર્થ-મૂલગુણોથી સંયુક્ત પાંચ મહાવ્રતો અથવા વ્રતષક, કાયષક વગેરે મૂલગુણો છે. સંપ્રયુક્ત શબ્દમાં સં, પ્ર અને યુક્ત એમ ત્રણ શબ્દો છે, એ એટલે સમ્યક, સમ્યક્ એટલે સદ્ધોધથી પ્રધાન પ્ર એટલે પ્રકર્ષથી. પ્રકર્ષથી એટલે અતિશય ઉદ્યમથી. સદ્ધોધની પ્રધાનતા હોય અને મૂલગુણોમાં અતિશય ઉદ્યમ હોય. જે ગુરુને શાસ્ત્રોનો સારો બોધ હોય અને અતિશય ઉદ્યમથી મૂલગુણોનું પાલન કરતા હોય તે ગુરુ મૂલગુણોથી સંપ્રયુક્ત છે.
અલ્પદોષોઃ- શીધ્ર કુપિત બને, બોલવામાં હોંશિયારી ન હોય, ક્ષયોપશમ મંદ હોય, ક્રિયા વગેરેમાં કંઇક પ્રમાદ હોય ઇત્યાદિ થોડા દોષો હોય. આવા થોડા દોષોના કારણે ગુરુનો ત્યાગ ન કરવો.
ગુરુની હીલનાથી સંસાર પરિભ્રમણ . આ વિષે આગમમાં આ પ્રમાણે કહ્યું છેઃ
જે કોઈ ક્ષુદ્ર પ્રકૃતિવાળો નામધારી સાધુ પોતાના આચાર્યમાં (ગુરુમાં) તથાવિધ ક્ષયોપશમની ન્યૂનતા હોવાથી તેઓને શાસ્ત્રાનુસારે આલોચનાદિ કાર્યોમાં અસમર્થ જાણીને, તથા કોઈ કારણે લઘુવયમાં પણ આચાર્યપદે સ્થાપેલા હોય તેઓને “આ તો બાળક જેવા છે' એમ સમજીને, તથા
