________________
ગાથા-૧૭૫
૨૧૮
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
વસ્તુને મેળવાની શક્તિ. ઉપશમલબ્ધિ એટલે બીજાને શાંત કરવાનું સામર્થ્ય. (૧૭) શિષ્યોને સારી રીતે સમજાય તેવી રીતે સૂત્ર-અર્થની વાચના આપનાર હોય અને શ્રાવકોને સરળ શૈલીમાં વ્યાખ્યાન આપનાર હોય. (૧૮) વિશાલ ચિત્તવાળો હોવાના કારણે કોઇના દોષો બીજાને કહે નહિ. (૧૭૪) उभयण्णू विय किरिया-परो दढं पवयणाणुरागी य । ससमयपण्णवओ, परिणओ अ पण्णो य अच्चत्थं ॥१७५ ॥ उभयज्ञोऽपि च क्रियापरः दृढं प्रवचनानुरागी च ॥ . स्वसमयप्रज्ञापकः, परिणतश्च प्राज्ञश्चात्यर्थम् ॥१७५ ॥ ..
શ્લોકાર્ધ - જે ઉત્સર્ગ-અપવાદ ઉભયનો જ્ઞાતા હોય, ક્રિયારત હોય, પ્રવચનમાં દૃઢરાગી હોય, સ્વસિદ્ધાન્ત પ્રરૂપક હોય, પરિણત હોય અને અત્યંત બુદ્ધિશાળી હોય. •
उभयज्ञः= उत्सर्गापवाद-कल्प्याकल्प्य-निश्चयव्यवहारादिपदार्थद्वैतपरिच्छेदी । अपि च क्रियापरो-मूलगुणोत्तरगुणाराधनायां बद्धकक्षः । दृढमत्यर्थं प्रवचनानुरागी च-जिनवचनं प्रति बहुमानवान्, तथा स्वसमयस्य-चरणकरणाद्यनुयोगभेदभिन्नस्य प्ररूपकस्तैस्तैरुपायैरुपदेशकः, परिणतश्च वयसा व्रतेन च, प्राज्ञश्च बहुबहुविधादिग्राहकबुद्धिमान, अत्यर्थमतीव, एवंविधेन हि गुरुणा प्रज्ञाप्यमानोऽर्थो न कदाचिद्विपर्ययभाग् भवतीत्येवमेष विशेष्यत इत्येवंभूतो गुरुः શ્રદ્ધયઃ | પરચ / ૧૦ I
તાત્પર્યાર્થ- ઉત્સર્ગ-અપવાદ, કથ્ય-અકથ્ય, નિશ્ચય-વ્યવહાર, અવસર-અવસર વગેરે દ્વત પદાર્થોનો સમ્યમ્ જ્ઞાતા હોય. મૂળગુણ અને ઉત્તરગુણ સંબંધી આચારક્રિયા-અનુષ્ઠાનોની આરાધના કરવાની લાલસાવાળા હોય. જિનવચનમાં જૈનશાસ્ત્રઆગમોમાં અત્યંત અનુરાગ હોય. ચરણકરણદ્રવ્ય-ગણિત-ધર્મકથા આ ચારેય અનુયોગોમાં ગુંથાયેલા જૈનસિદ્ધાન્તના જુદા જુદા અનેક પ્રકારથી યથાર્થ ઉપદેશક હોય. વયથી પરિણત હોય તેમ જ વ્રતોથી પણ પરિપક્વ હોય. મતિજ્ઞાનના બહુબહુવિધ વગેરે જે ભેદો છે તે ભેદોથી વસ્તુને સારી રીતે પારખવાની બુદ્ધિ હોય. અર્થાત્ અત્યંત