________________
ગાથા-૧૭૨
૨૧૬
તિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
'ઉપકારીઓના ઉપકારને સમજતો નથી યાદ રાખતો નથી તે સામાન્ય લોકમાં પણ અતિ અધમ મનાય છે.) (૧૦) વિનીત - જે માતા-પિતા આદિ વડિલોનો વિનય કરતો હોય, કારણ કે વિનય ધર્મનું મૂળ છે.) (૧૧) રાજાદિનો અવિરોધી - રાજા, મંત્રી વગેરે (બલવાન-મોટા) માણસોની વિરુદ્ધ કાર્ય કરનાર ન હોય, અર્થાત્ રાજા વગેરે જેના વિરોધી ન હોય, (રાજા વગેરેના વિરોધીને દીક્ષા આપવાથી અનર્થ થવાનો સંભવ છે.) (૧૨) કલ્યાણાંગ - ખોડખાપણથી રહિત અને પાંચ ઈદ્રિયોથી પરિપૂર્ણ શરીરવાળો હોય. (કારણ કે ખોડ-ખાપણવાળો અને ઇંદ્રિયવિકલ હોય તો અજ્ઞાન લોકમાં જૈનશાસનની નિંદા થવાનો સંભવ રહે, અને પોતે પણ જયણા વગેરે ન પાળી શકે.) (૧૩) શ્રદ્ધાળુ - જિનવચન ઉપર શ્રદ્ધાવાળો, (કારણ કે શ્રદ્ધા વિના ચારિત્ર સમ્યગૂ બનતું નથી.) (૧૪) : સ્થિરઃસ્થિરચિત્તવાળો હોય, (કારણ કે અસ્થિરચિત્તવાળો પોતે સ્વીકારેલા સંયમ, તપ, અભિગ્રહ વગેરેને છોડી દે એ સુસંભવ છે) (૧૫) સમુપસંપન્નસમ્ એટલે સારી રીતે, એટલે કે સંપૂર્ણ સમર્પણ ભાવથી, ઉપસંપન્ન=દીક્ષા લેવા આવ્યો હોય. આવો જીવ દીક્ષાને યોગ્ય છે.
(૨) સદા ગુરુકુલવાસનું સેવન કર્યું હોય, (૩) પ્રવ્રજ્યાના પ્રારંભથી સદા ચારિત્રનું ખંડન (કવિરાધના) ન કર્યું હોય. (૧૭૧) खंती समो दमो वि अ, तत्तण्णुत्तं च सुत्तअब्भासो । सत्तहिमि रयत्तं, पवयणवच्छल्लया गरुई ॥१७२॥ क्षान्तिः शमो दमोऽपि च तत्त्वज्ञत्वं च सूत्राभ्यासः । . सत्त्वहिते रतत्वं, प्रवचनवात्सल्यता गुर्वी ॥१७२ ॥
(૪) ક્ષમા, (૫) સમતા, (૬) દમ, (૭) તત્ત્વજ્ઞતા, (૮) સૂત્રાભ્યાસ, (૯) સત્ત્વહિતમાં રક્તતા, (૧૦) અતિશય પ્રવચન વત્સલતા.
વિશેષાર્થ - (૪) ક્રોધના વિપાકોને જાણવાથી સદા ક્ષમા ધારણ કરનાર હોય, (૫) રાગ-દ્વેષના પ્રસંગમાં રાગ-દ્વેષને આધીન ન બને=
